چرايي مبنا بودن سيره تفهيم و تفاهم عقلا در تفسير قرآن

سيره تفهيم و تفاهم عقلا به معناي روش و بناي عموم خردمندان در گفتگو، معاملات و روابط اجتماعى آنان، بدون در نظر گرفتن مذهب، زبان، محدوده جغرافيايي و... به شمار مي رود. اين پژوهش با استعانت از رهيافت درون ديني به همراه روش تحليليمنطقي، در پي بيان دلايل مبنا بودن اين شيوه در نزول و فرايند تفسير و فهم آيات وحي است. اثبات اين موضوع، اهميت بسزايي در شيوه فهم و تعيين مراد خداوند متعال از بيان آيات قرآن دارد. به همين منظور، پس از آشنايي با مفهوم بناي عقلا و تبيين تفاوت معنايي آن با مفاهيم مشابه مانند عرف و حكم عقلي، دلايل عقلي و نقلي جهت اثبات ادعا، بيان مي گردد. نتايج اين پژوهش مي تواند ضمن تبيين مباني و تأكيد بر روش هاي صحيح تفسير قرآن از شيوه هاي ناصواب، امكان ارزيابي دقيق تر مكاتب تفسيري را فراهم آورد. تأكيد بر تعيّن معنا به طوري كه باعث يكتايي معنا و يا محدودتر شدن دايره معاني محتمل الفاظ و عبارات قرآن گردد، ديگر نتيجه اين پژوهش خواهد بود. هر روش تفسير متن كه به همه يا بخشي از سيره تفهيم و تفاهم عقلا پايبند نباشد در مقابل نظريه مختار خواهد بود، كه مي توان از تكثرگرايي بي ضابطه معنايي و خواننده محوري هرمنوتيك منظرگرا يا عدم توجه اخباريون به حجيت ظواهر آيات وحي نام برد. سرانجام پايبندي مفسر به بناي عقلا و نتايج حاصل از آن، مي تواند باعث تزلزل بنيان هاي بسياري از سؤالات و شبهات مربوط به شيوه قرائت و فهم متون ديني باشد.