عوامل تعيين كننده رفتار نرخ ارز در ايران با استفاده از مدل پولي تركيبي

Determinants of exchange rate behavior in Iran using a hybrid monetary model

نرخ ارز يكي از مهم‌ترين متغيرهاي مؤثر در نظام‌هاي مالي است و شناسايي عوامل تعيين كننده آن مي‌تواند موجب بهبود قابل توجهي در عملكرد اين‌گونه نظام‌ها گردد. اين مقاله يك مدل پولي تركيبي از نرخ ارز را براي اقتصاد ايران پيشنهاد مي‌كند كه نسبت به مدل‌هاي كلاسيك پولي نرخ ارز، از متغيرهاي توضيحي بيشتري برخوردار است و در آن از داده‌هاي سالانه دوره زماني 1398-1358 و رويكرد يوهانسن استفاده شده است. با توجه به نتايج آزمون هم‌انباشتگي در بلندمدت مي‌توان چنين استنباط كرد كه متغيرهاي اختلاف توليد ناخالص واقعي داخلي و اختلاف نرخ بهره اسمي تاثير منفي و متغيرهاي اختلاف نرخ تورم، اختلاف نقدينگي، قيمت واقعي نفت خام، اختلاف سهم مخارج دولت از توليد ناخالص داخلي و اختلاف بهره‌وري بخش تجاري تاثير مثبت بر نرخ ارز دارند. تاثير مثبت اختلاف بهره‌وري بخش تجاري بر نرخ ارز وجود اثر بالاسا – ساموئلسون را در ايران رد مي كند. بر طبق تابع واكنش ضربه، با‌ ايجاد يك تكانه به اندازه يك انحراف معيار بر متغيرهاي مؤثر بر نرخ ارز، خود نرخ ارز بيشترين تأثير را بر نرخ ارز دارد. نتايج آزمون تجزيه واريانس نيز حاكي از آن است كه بيشترين توضيح‌دهي نوسانات نرخ ارز طي 10 سال از سوي خود متغير نرخ ارز است.

Exchange rate is one of the most important variables in financial systems and identifying its determinants can significantly improve the performance of such systems. This paper proposes a hybrid exchange rate monetary model for the Iranian economy that has more explanatory variables than the classical monetary exchange rate models and uses the annual data of the period 1398-1398 and Johansen's approach. According to the results of long-term co-integration test, it can be inferred that the variables of real GDP difference and nominal interest rate difference have a negative impact and the variables of inflation rate difference, liquidity difference, crude oil real price, government expenditure share of GDP and the productivity difference of the tradable sector has a positive effect on the exchange rate. The positive effect of the difference in the productivity of the tradable sector on the exchange rate denies the existence of the Balassa-Samuelson effect in Iran. According to the impulse response function, the exchange rate itself has the greatest effect on the exchange rate by creating an impulse equal to a standard deviation on the variables affecting the exchange rate. The results of the variance decomposition also indicate that the most explanation of exchange rate fluctuations during 10 years is the exchange rate variable itself.