تأثير محل كارگذاري مالچ پلاستيكي در آبياري جويچه‌اي بر بهره‌وري آب ذرت علوفه‌اي

سامانه هاي آبياري سطحي به‌صورت گسترده اي در مناطق مختلف دنيا به‌خصوص در مناطق خشك و نيمه‌خشك استفاده ميشود، اما، مديريت نامناسب آن‌ها منجر به تلفات زياد آب و كاهش بهره وري آب ‌شده است. هدف اين پژوهش بررسي تأثير محل استقرار مالچ پلاستيكي در آبياري جويچه اي روي توزيع و حفظ رطوبت خاك و بهره وري آب در توليد ذرت علوفه اي بود. آزمايش در مزرعه اي در سال 1397 در كرج انجام شد. چهار تيمار مختلف از نظر محل استقرار مالچ در سطح خاك شامل مالچ روي پشته (R)، مالچ كف جويچه (F)، مالچ روي پشته و كف جويچه (FR) و تيمار بدون مالچ يا شاهد (C) در نظر گرفته شد. نمونه‌برداري از خاك به‌منظور اندازه گيري مقدار رطوبت يك روز قبل و سه روز پس از آبياري با دور پنج روز و در تاريخ هاي مشخص به ترتيب در مراحل هشت برگي، ساقه رفتن و سنبله زدن از چهار نقطه (از اعماق 25-0 و 50-25 سانتي متري از زير پشته ها و جويچه ها) براي همه تيمارها انجام شد. ميانگين درصد رطوبت حجمي خاك در طول فصل رشد به ترتيب برابر با 24/8، 23/8، 18/0 و 17/1 براي تيمارهاي FR، F، R و C بود. نتايج نشان داد كه مالچ پلاستيكي با كاهش تبخير از سطح خاك تأثير بسزايي روي حفظ رطوبت خاك داشت و تيمارهايي كه داراي مالچ پلاستيكي در كف جويچه بودند (F و FR) داراي بالاترين مقدار رطوبت خاك در مقايسه با ديگر تيمارها بودند. بهره وري آب بر اساس ماده خشك توليدي براي تيمارهاي، F، FR، R و C به ترتيب برابر با 4/5، 4/4، 3/6 و 3/0 كيلوگرم بر مترمكعب و بر اساس وزن تر ماده توليدي براي تيمارهاي FR، F، R و C به ترتيب برابر با 7/6، 7/4، 5/7 و 4/7 كيلوگرم بر مترمكعب بدست آمد. بر پايه نتايج، استفاده از مالچ پلاستيكي در كف جويچه براي كاهش تلفات آب و افزايش بهره وري آب در آبياري جويچه اي توصيه مي شود. همچنين پيشنهاد مي شود با توجه به نقش مالچ در حفظ رطوبت خاك در صورت استفاده از مالچ مي توان از تكنيك كم آبياي نيز بهره برد. بررسي جنبه‌هاي اقتصادي كاربرد مالچ هم در تحقيقات بعدي بايد مورد توجه باشد.