ساخت، رواسازي و تعيين پايايي آزمون تشخيص مشكلات رفتاري كودكان مقطع ابتدايي تبريز بر اساس DSM-5

Construction, Validation and Reliability of Behavioral Problems Diagnosis Test in Tabriz Elementary School Children based on DSM-5

هدف از پژوهش حاضر ساخت آزموني براي تشخيص مشكلات رفتاري دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع ابتدايي شهر تبريز و بررسي روايي و پايايي آن بود. روش پژوهش توصيفي از نوع همبستگي است. جامعه آماري را كليه دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع ابتدايي شهر تبريز كه در سال تحصيلي 99-1398 مشغول به تحصيل بودند، تشكيل مي‌دادند. تعداد 1374 نفر دانش‌آموز دختر و پسر مقطع ابتدايي با روش نمونه‌گيري در دسترس به عنوان اعضاي نمونه انتخاب شدند، سپس مادران همان دانش‌آموزان به سوالات آزمون تشخيص مشكلات رفتاري كودكان پاسخ دادند و در نهايت آزمون مورد نظر بر اساس معيارها و ملاك‌هاي DSM-5 به كمك روش تحليل عاملي ساخته شد . نتايج تحليل عاملي اكتشافي، تحليل مولفه‌هاي اصلي با چرخش مستقل واريماكس هفت عامل را به ترتيب با عناوين مشكل سلوك، بيش‌فعالي صرف، كم‌توجهي صرف، يادگيري تحصيلي، اضطراب جدايي، لجبازي و نافرماني و ارتباط اجتماعي معرفي كرد كه بر روي هم 30/32% كل واريانس متغيرها را تبيين مي‌كردند. تمام هفت عامل و كل پرسشنامه از روايي مناسب برخوردار بودند. براي بررسي روايي علاوه بر روايي صوري و محتوايي، از روش ارزش ويژه بيشتر از 1 استفاده شد و نتايج نشان داد كه هم عوامل هفتگانه و هم كل آزمون از روايي مطلوب برخوردارند. مقدار ضريب آلفاي كرونباخ براي بررسي پايايي عوامل هفتگانه آزمون از 61/0 تا 79/0 و براي كل آزمون (90/0=α) به دست آمد. ميانگين شيوع مشكلات رفتاري كودكان گروه نمونه در هفت عامل به دست آمده 4/10% به دست آمد. با توجه به خصوصيات رفتارسنجي مطلوب آزمون تشخيص مشكلات رفتاري كودكان، مي‌توان از اين آزمون براي تشخيص مشكلات هفتگانه به دست آمده براي سرند كردن، پيشگيري و يا درمان در كارهاي باليني و يا تحقيقاتي استفاده كرد.

The aim of this study was to conduct a test for diagnosis of behavioral problems in male and female, elementary school students in Tabriz and to investigate its validity and reliability. The research method is descriptive of correlation type. The statistical population consisted of all male and female elementary school students who were studying during academic year 2019-2020. A total of 1374 elementary school male and female students were selected as sample members by available sampling method, then mothers of the same students answered the questions of children's behavioral problems diagnosis test and finally the test was constructed based on DSM-5 criteria using factor analysis method. The results of exploratory factor analysis introduced principal component analysis with independent varimax rotation of seven factors, respectively, with the titles of conduct problem, mere hyperactivity, mere attention deficit, academic learning, separation anxiety, oppositional defiance, and social communication, which together explained 32.30% of the total variance of variables. All seven factors and the whole questionnaire had appropriate validity. In addition to face and content validity, the Eigen value method was used more than 1 and the results showed that both the seven factors and the whole test had good validity. Cronbach's alpha coefficient was 0.61 to 0.79 for the reliability of the seven test factors and for the whole test (α=0.90). The mean prevalence of behavioral problems in children in the sample group was 10.4% in the seven obtained factors. Due to the desirable behavioral characteristics of children's behavioral problems diagnosis test, this test can be used to diagnose the seven problems obtained for screen, prevention or treatment in clinical or research work.