مدل معادلات ساختاري رفتار شاهدان قلدري در مدارس بر اساس عدم درگيري و حساسيت اخلاقي با نقش واسطه‌اي همدلي

Structural Equation Model of bystander’s behavior of bullying in school based on moral disengagement and moral sensitivity with the mediation role of empathy

پژوهش حاضر با هدف تبيين رفتار شاهدان قلدري بر اساس عدم درگيري اخلاقي و حساسيت اخلاقي با نقش واسطه‌اي همدلي انجام گرفت. طرح پژوهش توصيفي از نوع همبستگي با مدل معادله‌هاي ساختاري مي‌باشد. جامعه مورد نظر دانش‌آموزان پسر و دختر متوسطه دوم استان لرستان در سال تحصيلي 98-97 بود. نمونه پژوهش حاضر شامل 617 دانش‌آموز بود كه به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي از چهار شهرستان خرم‌آباد، بروجرد، پلدختر و كوهدشت انتخاب شدند. شركت‌كنندگان به مقياس‌هاي مكانيسم‌هاي عدم درگيري اخلاقي (بندورا و همكاران، 1996)، حساسيت اخلاقي (ناروائز و انديكات، 2009)، نقش شركت‌كنندگان (رفتار شاهدان) (سالميوالي و همكاران، 1996) و پرسشنامه همدلي اساسي (جولايف و فرينگتون، 2006). پاسخ دادند. نتايج نشان داد كه مدل مفهومي پژوهش با داده‌هاي پژوهش برازش مطلوب و قابل قبولي دارد. داده‌هاي پژوهش با نرم افزار آموس 24 (AMOS) تحليل شد. يافته‌هاي حاصل از مدل معادلات ساختاري نشان مي‌دهدكه عدم درگيري اخلاقي و حساسيت اخلاقي با رفتار شاهدان در قلدري رابطه دارد. به عبارتي ديگر، كساني كه عدم درگيري اخلاقي بالا و حساسيت اخلاقي پايين دارند به صورت نامطلوب‌تري رفتار مي‌كنند. همچنين نتايج تحليل نشان مي‌دهد كه همدلي در ارتباط بين رفتارهاي شاهدان قلدري در مدارس و عدم درگيري اخلاقي و حساسيت اخلاقي نقش واسطه-اي دارند. در مجموع به نظر مي‌رسد كه همدلي مي‌توانند به عنوان واسطه يا مكانيزمي در رابطه بين عدم درگيري اخلاقي، حساسيت اخلاقي و رفتار شاهدان در هنگام قلدري منجر به پيامدهاي مثبت بيشتر و پيامدهاي منفي كمتر براي افراد شود.

The purpose of this study is to designing the Structural Equation Model of bystander’s behavior of bullying in school based on moral disengagement and moral sensitivity with the mediation role of empathy. The target population of this study was male and female secondary school students in Lorestan province in the year of 2018-2019. The total of 617 students were selected through cluster sampling. Participants responded to the scale of Mechanisms of Moral Disengagement Scale (MMDS), Ethical Sensitivity Scale, Participant Role Scales and Self-Importance of Basic Empathy Scale (BES). The results showed that the research model with the research data was good fitness and acceptable. The results of structural equation modeling shows that moral disengagement and moral sensitivity associated with bystander’s behavior. In other words, those who have high moral disengagement and low moral sensitivity behave more harmfully. In addition, the results indicate that empathy have a mediator role in relation between bystander’s behavior of bullying in school, moral disengagement and moral sensitivity. n total, seems that empathy can serve as a mediator or mechanism in the relationship between moral disengagement, moral sensitivity, and bystander’s behavior of during bullying, resulting in more positive outcomes and fewer negative outcomes for individuals.