رتبه‌بندي استان‌هاي كشور از لحاظ عملكرد زيست‌محيطي صنايع با رويكرد توسعه ‌يافته تصميم‌گيري

Ranking Iranian provinces in terms of the environmental performance of industries with a developed decision-making approach

اﻣﺮوزه مديريت زيست‌محيطي ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬم‌ترﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ صنايع ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. افزايش نگراني‌هاي جهاني از اثرات مخرب فعاليت‌هاي صنعتي موجب تغييرات گوناگوني در سياست‌ها و راهبردهاي دولت‌ها در بهبود عملكرد زيست‌محيطي گرديده است. به همين دليل، بررسي وضعيت عملكرد زيست‌محيطي صنايع از اهميت بالايي برخوردار است. اين پژوهش استان‌هاي كشور را از نظر عملكرد زيست‌محيطي صنايع، در ابعاد مختلف، ارزيابي و رتبه‌بندي مي‌كند. ابتدا، با بررسي جنبه‌هاي گوناگون تاثيرات مخرب فعاليت‌هاي صنعتي بر محيط زيست و بهره‌گيري از نظرات كارشناسان حوزه، يك مجموعه چند‌بعدي از معيارها براي ارزيابي عملكرد زيست‌‌محيطي صنايع استان‌ها ارائه شد. سپس با ارائه و اجراي يك رويكرد توسعه ‌يافته، با تركيب تكنيك‌هاي تصميم‌گيري چند ‌معياره به ارزيابي و رتبه‌بندي استان‌هاي كشور از لحاظ عملكرد زيست‌محيطي صنايع پرداخته شد. در گام اول، با استفاده از رويكرد تركيبي از روش‌هاي آزمايشگاه ارزيابي و آزمون تصميم‌گيري و فرايند تحليل شبكه‌اي (DANP)، تعاملات متقابل بين معيارها و زيرمعيارهاي پژوهش استخراج و وزن آن‌ها محاسبه گرديد. سپس، از تكنيك ارزيابي نسبت جمعي (ARAS) براي به دست آوردن ضرايب مطلوبيت نسبي و رتبه‌بندي استان‌ها، بهره گرفته شد. نتايج نشان مي‌دهد كه صنايع استان‌هاي شمال غربي و جنوب غربي ايران در مقايسه با ساير استان‌ها، از عملكرد زيست‌محيطي بهتري برخوردارند. در اين ارزيابي استان‌هاي بوشهر، خراسان شمالي و خوزستان به ترتيب با ضرايب مطلوبيت نسبي 0/488، 0/412 و 0/401 در رتبه‌هاي اول تا سوم قرار گرفتند.

Nowadays, environmental management with the aim of preserving the environment has become a crucial matter to industries. Rising global concerns about the negative effects of industrial activities have led to a variety of changes in governments' policies and strategies to improve environmental performance. Hence, studying the environmental performance of industries is an important task. This study evaluates and ranks the Iranian provinces in terms of environmental performance of industries, in various dimensions. This research defines a multidimensional set of environmentally friendly manufacturing criteria by examining the various aspects of industrial activities impacts on the environment and also with the assistance of experts’ guidance for evaluating the industries at the provincial level. Then, we use a combined approach based on decision-making trial and evaluation laboratory technique and analytic network process (DANP) method to calculate the interactions between the research criteria and sub-criteria along with their influential weights. In the end, we utilize the additive ratio assessment (ARAS) technique to obtain relative utility coefficients (closeness coefficients) and ranking the provinces. Generally, this study concludes that industries in northwestern and southwestern provinces of Iran are more environmentally friendly than other provinces. In this evaluation, Bushehr, North Khorasan and Khuzestan provinces were ranked first to third with their relative utility coefficients of 0.488, 0.412 and 0.401, respectively.