اثرات دگرآسيبي كهور پاكستاني بر بهبود صفات رويشي بذرهاي مغير ( Acacia oerfota (Forssk.) Schweinf) و گبر (Acacia tortilis (Forssk) Hayne) در شرايط آزمايشگاهي

سابقه و هدف: دگرآسيبي، فعل و انفعالات بين گياهان است كه منجر به تحريك يا بازدارندگي رويش و جوانه‎زني ساير گونه‎ها مي‎شود. گونه غيربومي كهور پاكستاني (Prosopis juliflora (SW.) DC) به‎عنوان گونه‎ مهاجم و داراي اثرات دگرآسيبي شناخته شده است كه مي‎تواند با توليد تركيبات آللوپاتيك از قبيل فنول‎ها و آلكالوئيدها در محيط، سبب بازدارندگي رشد گونه‎ها شود. دو گونه مهم گبر و مغير از مهمترين گونه‎هاي بومي استان هرمزگان هستند كه كهور پاكستاني اغلب همراه با اين گونه‎ها ديده مي‏شود. لذا، در جنگل‎كاري‎ها انتخاب صحيح گونه درختي بايستي با احتياط صورت گيرد تا اثرات منفي بر روي گونه‎هاي بومي نداشته باشد. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي اثرات دگرآسيبي اندام‎هاي مختلف كهور پاكستاني بر جوانه‎زني، طول ريشه‎چه و ساقه‎چه دو گونه مغير و گبر است. مواد و روش‎ها: اندام‎هاي كهور پاكستاني جمع‎آوري و عصاره از اندام‎هاي مختلف با غلظت‎هاي 0، 2، 4، 6 و 8 درصد تهيه شد و بر روي بذرهاي گبر و مغير در شرايط اتاق رشد، اعمال شد و پس از ثبت جوانه‎زني‎، در انتهاي دوره 30 روزه طول ريشه‎چه و ساقه‎چه اندازه‎گيري شد. آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار انجام گرفت داده‎ها با استفاده از واريانس دو طرفه تجزيه و تحليل شد. يافته‎ها: نتايج نشان داد درصد جوانه‎زني گونه گبر در اندام برگ در غلظت 8 درصد با مقدار 16.11 درصد، كمترين مقدار را داشت. طول ساقه‎چه در گبر و مغير با مقادير 1.73 و 3.9 سانتي‎متر در اندام برگ، به‎طور معني‎داري كمتر از ساير اندام‎ها بود. طول ساقه‎چه دو گونه گبر و مغير در تيمار شاهد به ترتيب با 3.58 و 5 سانتي‎متر به‎طور معني‎داري بيشترين مقدار را داشت. اثرات متقابل اندام × غلظت بر طول ريشه‎چه و ساقه‎چه در گونه گبر و مغير نيز از اختلاف معني‎داري برخوردار بود. طول ريشه‎چه و ساقه‎چه گونه گبر و مغير در اندام برگ با مقادير 1.25 و 1.73 سانتي‎متر و 1.98 و 3.9 سانتي‎متر به‎طور معني‎داري كمتر از پوست و ريشه بود. نتيجه‎گيري: نتايج تحقيق حاكي از وجود اثر بازدارندگي عصاره آبي ريشه، پوست و برگ كهور پاكستاني بر درصد جوانه‎زني، طول ريشه‎چه و ساقه‎چه دو گونه مغير و گبر در شرايط آزمايشگاهي بود. در بين اندام‎هاي مورد بررسي، برگ بيشترين اثر بازدارندگي را در پي داشت كه از طريق ريزش حجم بالاي لاشريزه در زير تاج اين گونه در محيط و ورود تركيبات سمي آن به خاك سطحي در اثر تجزيه، از رشد گونه جنگلي گبر و مغير جلوگيري ميكند. بر طبق نتايج، مشخص شد كهور پاكستاني، اثرات دگرآسيبي بر جوانه زني و رشد رويشي گونه‎هاي بومي دارد. همچنين، ريشه كمترين اثر بازدارندگي را بر روي متغيرهاي مورد بررسي داشت. بنابراين، توصيه مي‎شود انتخاب گونه‎هاي غيربومي براي جنگل‎كاري دقت بيشتري شود و انتخاب گونه‎هاي بومي براي احياء و توسعه جنگل‎ها گزينه مناسب‎تري در بوم‎سازگان حساس و شكننده جنوب كشور است.