مقايسه تنوع پوشش علفي و زادآوري در توده هاي راش خالص، ممرز خالص و آميخته راش ممرز(مطالعه موردي؛ جنگل آموزشي- پژوهشي دارابكلاي مازندران)

سابقه و هدف: تنوع زيستي از مهم‌ترين شاخص‌هاي پايداري بوم‌سازگان جنگل است كه از آميختگي توده اثر مي‌پذيرد. داده‌هاي تركيب و تنوع پوشش گياهي از مهم‌ترين اطلاعات پايه براي شناخت ظرفيت زيستي و هدف‌گذاري براي مديريت اصولي رويشگاههاي جنگلي به شمار مي‌روند. از سوي ديگر، شناخت صحيح از وضعيت زادآوري در جنگل از مهم‌ترين مؤلفه‌ها در پيش‌بيني آينده جنگل از نظر ساختار و تركيب عناصر درختي است. مطالعه پيش ‌رو با هدف مقايسه تنوع پوشش علفي و زادآوري در توده‌هاي راش خالص ، ممرز خالص و آميخته در جنگل آموزشي پژوهشي داربكلاي ساري انجام شد.مواد و روش‌ها: به اين منظور آماربرداري با روش منظم تصادفي با ابعاد شبكه 75×100 متر انجام و در هر توده 25 قطعه ‌نمونه به مساحت 400 متر‌مربع پياده‌سازي و در آن مشخصات قطر و ارتفاع درختان برداشت شد. جهت بررسي تنوع گونه‌اي ، نام گونه‌هاي علفي و نوع و تعداد زادآوري در ريز قطعات نمونه 2×2 متري در چهار ربع و مركز قطعات نمونه در دو مرحله (ارديبهشت و شهريور) برداشت شد. از شاخص‌هاي تنوع شانون و سيمپسون، غنا مارگالف و منهنيك و يكنواختي اوينس و برگرپاركر براي بررسي تنوع گونه‌اي زادآوري و پوشش علفي استفاده شد. جهت مقايسه مشخصه‌هاي كمي توده و تنوع گونه‌اي بين رويشگاه‌ها از تجزيه واريانس يك‌طرفه استفاده و به‌منظور مقايسه ميانگين‌ها از آزمون SNK در محيط نرم‌افزار SAS و رسم نمودارها با استفاده از نرمافزار Excel2010 انجام شد. براي محاسبه تنوع گونه‌اي از نرم‌افزار PAST استفاده شد.يافته‌ها: نتايج مطالعه حاضر نشان‌دهنده تراكم بالاتر زادآوري راش در هر سه توده مورد مطالعه بود. در رويشگاه آميخته بالاترين فراواني كل زادآوري مشاهده شد (4040 اصله در هكتار). بيشترين شاخص‌هاي تنوع، غنا و يكنواختي زادآوري در توده ممرز خالص و كمترين آن در توده راش خالص مشاهده شد. در رابطه با پوشش علفي اختلاف معني‌داري بين شاخص‌هاي تنوع بين توده‌هاي مختلف مشاهده نشد در حالي كه ميانگين اين شاخص‌ها در ابتداي فصل رويش با اختلاف معني‌داري بالاتر از انتهاي فصل رويش بود.نتيجه‌گيري: به‌ طور كلي شاخص‌هاي تنوع زيستي داراي توانايي زيادي در تشريح وضعيت جنگل مي‌باشند و از مزاياي اين شاخص‌ها صحت بالا، ارزان بودن و انعطاف‌پذيري است. بر اساس نتايج مطالعه حاضر، تركيب آينده توده‌هاي مورد مطالعه متأثر از گونه غالب راش خواهد بود. همچنين، با توجه به تنوع‌ گونه‌اي در رويشگاه آميخته، بالاترين تعداد كل زادآوري و تراكم جنگل مربوط به اين توده خواهد بود. در مورد پوشش علفي بيشتر بودن ميانگين شاخص‌هاي تنوع در ابتداي فصل رويش نسبت به انتهاي فصل رويش، مبين بهتر بودن شرايط محيطي از نظر دما و رطوبت خاك در اين فصل است. بنابراين آميختگي اثرات محسوس‌تري بر تنوع زادآوري نسبت به پوشش علفي داشته و اختلاف تنوع پوشش علفي بيشتر از بازه زماني فصل رويش اثر مي‌پذيرد.