تاثير سطوح مختلف منابع سيليسيم و رژيم‌هاي آبياري بر پارامترهاي فتوسنتزي برنج (رقم طارم هاشمي)

سابقه و هدف: پارامترهاي فتوسنتزي حساس‌ترين فرايند در متابوليسم فيزيولوژيكي گياهان هستند؛ كه تحت تاثير رژيم آبياري و كوددهي سيليسيم قرار مي‌گيرند. به‌طوري‌كه، سيليسيم يكي از عناصر تاثيرگذار بر افزايش نرخ خالص فتوسنتز برگ، كارآيي مصرف آب، هدايت روزنه‌اي و دي اكسيد كربن بين سلولي مي‌باشد. هدف از اين تحقيق بررسي اثرات سطوح مختلف منابع سيليسيم و رژيمهاي متفاوت آبياري بر پارامترهاي فتوسنتزي و وزن خشك كاه برنج بود.مواد و روش‌ها: به منظور ارزيابي تأثير سطوح مختلف منابع سيليسيم و رژيم‌هاي متفاوت آبياري بر پارامترهاي فتوسنتزي گياه برنج (Oryza sative L.) رقم طارم هاشمي، آزمايشي گلداني در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در سال 1397 صورت پذيرفت. آزمايش بصورت اسپيلت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي و با سه تكرار انجام شد. در اين طرح، بافت خاك در دو نوع مختلف لومي‌شني (S1) و رسي‌سيلتي (S2) به عنوان فاكتور اصلي و رژيم آبياري در دو نوع غرقاب دائم (W1) و آبياري متناوب تريخشكي (W2) و منابع مختلف سيليسيم مانند سيليكات پتاسيم (Ps)، سيليكات سديم (Ss)، سيليكات كلسيم (Cs) و بايوچار پوسته برنج (Bi) در دو سطح 60 و 120 ميلي‌گرم سيليسيم بر كيلوگرم به عنوان فاكتورهاي فرعي طرح در نظر گرفته شده بود. پس از رشد گياه تحت تيمار سطوح مختلف منابع سيليسيم و رژيم‌هاي متفاوت آبياري، ماده خشك توده گياهي و پارامترهاي فتوسنتزي از قبيل محتواي رطوبت نسب برگ، شدت تعرق، هدايت روزنه‌اي، شاخص كلروفيل و ميزان فتوسنتز گياهان برنج اندازهگيري شدند.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه در ميان منابع سيليسيم، بيشترين افزايش ميزان رطوبت نسبي برگ (63.80 درصد)، شدت تعرق (mmol m^-2s^-1 12.03)، هدايت روزنه‌اي (mmolm^-2s^-1 384.79)، شاخص كلروفيل (55.00)، ميزان فتوسنتز (µmolm^-2s^-1 24.33) و وزن ماده خشك كاه (33.3 گرم در گلدان) در گياهان تحت تيمار سيليكات پتاسيم با سطح 120 ميلي‌گرم سيليسيم بر كيلوگرم از خاك رسي‌سيلتي با آبياري غرقاب دائم مشاهده شده بود؛ و كمترين پارامترهاي فتوسنتزي و وزن ماده خشك كاه در تيمار بدون اعمال منابع سيليسيم خاك لومي‌شني با آبياري متناوب تريخشكي مشاهده شد. علاوه بر اين، در ميان تيمارهاي خاك لومي‌شني، گياهان تحت تيمار بايوچار با سطح 120 ميلي‌گرم سيليسيم بر كيلوگرم با آبياري غرقاب دائم، بيشترين محتواي رطوبت نسبي برگ (58.95 درصد)، شدت تعرق (mmol m^-2s^-1 11.20)، هدايت روزنه‌اي (mmolm^-2s^-1 340.32)، شاخص كلروفيل (51.80)، ميزان فتوسنتز (µmolm^-2s^-1 19.55) و وزن ماده خشك توده گياهي (18.6 گرم در گلدان) را نشان دادند. قابل ذكر است كه در خاك لومي‌شني با آبياري متناوب، گياهان تحت تيمار سيليكات پتاسيم و سيليكات سديم در سطح 120 ميلي‌گرم سيليسيم بر كيلوگرم، كاهشي را در پارامترهاي فتوسنتزي و وزن ماده خشك كاه نشان دادند؛ كه مي‌تواند نشاندهنده اثر ممانعتي غلظت‌هاي بالاي اين عنصر بر كاركرد فتوسنتز باشد.نتيجه‌گيري: پارامترهاي فتوسنتزي گياهان و وزن ماده خشك كاه در رژيم آبياري متناوب تريخشكي نسبت به آبياري غرقاب دائم تا حدودي كاهش داشته است. با اين حال، اعمال منابع سيليسيم به هر دو بافت خاك در هر دو رژيم آبياري موجب بهبود ميزان رطوبت نسـبي برگ، شـدت تعـرق، هـدايت روزنـه‌اي، ميزان كلروفيل، ميزان فتوسـنتز و وزن ماده خشك كاه نسبت به تيمارهاي شاهد گرديد. اين امر بيانگر اثر حفاظتي سيليسيم بر گياه در رژيم كم‌آبياري مي‌باشد. لذا به نظر مي‌رسد در محدوده اين آزمايش، استفاده از سيليسيم جهت بهبود شرايط فتوسنتز برنج در رژيم آبياري متناوب رضايتبخش بوده است؛ اما ميزان مصرف اين عنصر جهت حفظ تعادل خصوصيات خاك و گياه بسيار مهم است.