ﺑﺮرﺳﯽ اﻏﺮاض ﺑﻼﻏﯽ ﺧﺒﺮ و اﻧﺸﺎي طلبي در دوبيتي‌هاي فايز دشتي

Investigating the rhetorical intentions of declaratives and illocutionary force in Fayez Dashti’s couplets

فايز دشتي (1250-1330ق) از شاعران ترانه‌سراي جنوب و از نمايندگان اشعار فولكلوريك و ادبيات عوام و بومي اين منطقه است كه در ترانه‌هاي خـود بـه انديشـه‌هـاي تعليمي توجّه ويژه دارد. او را با احساس‌ترين شاعر عوام و مردمي خوانده‌اند. با نگاهي كلّي به دوبيتي‌هاي فايز مي‌توان حضور عاطفه و احساس لطيف و ذوق شاعرانۀ او را همراه با عناصر گوناگون بومي دريافت. او در سروده‌ها‌ و عاشقانه‌هاي غنايي‌ خود به مسائل اخلاقي و تعليمي اشاره كرده و به شيوۀ مؤثّر از ابزارهاي بلاغي، مخصوصاً علم معاني بهره برده است. فايز بـا اسـتفاده از علم معاني و ابزارهاي مناسب آن مانند جمله‌هاي پرسشي، خبري و امري، به شيوه‌اي مـؤثّر در انتقال مفاهيم اخلاقي و تعليم آن‌ها به مخاطب خود موفّق بوده‌ و در عين ‌حال از اين طريق، حضور مخاطب را در لابه‌لاي متن برجسته‌تر نشان داده ‌است. نگارندگان در اين پژوهش به شيوۀ توصيفي- تحليلي و ابزار كتابخانه‌اي به بررسي اين دسته از جملات و معاني ثانوية آن‌ها پرداخته و نكات برجستۀ سه مبحث از علم معاني، يعني جملات پرسشي، امري و خبري و نقش و تأثير آن‌ها در انتقال مؤثّر مضامين تعليمي شاعر در سرودۀ غنايي و عاشقانه را شرح و تبيين كرده‌اند.

Faez Dashti (1834-1911) is one of the southern lyricists and representatives of folk poetry and popular and indigenous literature of this region, who pays special attention to didacticism. He has been called the most emotional poet of the common people and folk culture. With an overview of Fayez's couplets, one can understand the presence of his emotion and delicate feeling and poetic taste along with various local elements. In his romantic and lyrical poems, he has referred to moral and educational issues and has effectively used rhetorical tools, especially semantics. He has been successful in conveying moral concepts and teaching them to its audience, using semantics and its appropriate tools such as interrogative, declarative, and imperative sentences in an effective way, hence simultaneously highlighting the presence of the audience in the text. In this research, the authors have studied this category of sentences and their secondary meanings in a library-oriented descriptive-analytical manner. And, the highlights of the three topics of semantics, namely interrogative, imperative, and declarative as well as their function and effect in conveying the poet's didactic themes effectively in his romantic and lyrical and poems have been discussed and explained.