تحليلي از مفهوم عام واژه «اسلام» در قرآن كريم؛ رهيافتي به سيماي انسان والا

An Analysis of the General Concept of the Word "Islam" in the Holy Qur'an: An Approach to the Sublime Man

هدف از پژوهش حاضر، تحليل مفهوم عام واژه «اسلام» در قرآن كريم با استفاده از الگوي تحليل و تفسير مفهومي است. در اين راستا، با استفاده از ترادف و تقابل واژهها، بافت و سياق آيات، ارتباط آيات با يكديگر و كشف شبكه معنايي حاكم در تمامي آيات شامل ريشه (س-ل-م)، مفهوم «اسلام» تحليل شده است. معناشناسي ساختاري «اسلام»، با معاني «سلامتي و تسليم شدن» گره خورده است. مفهومشناسي «اسلام» در قرآن كريم از طريق مفهوم موافق، برابر با «توحيد و تسليم شدن در برابر خداي يگانه» بوده و ارتباط عميقي با واژه «تعقل» دارد. مفاهيمي چون «كفر»، «شرك»، «جُرم»، «قَسط» و «بَغي» در تقابل مفهومي با واژه «اسلام» قرار گرفتهاند. با بررسي بافت و سياق آيات «اسلام»، ذومراتب بودن مفهوم «اسلام» اثبات ميگردد. و نهايتاً شبكه معنايي پديدار گشته از واژه «اسلام»، درحقيقت ترسيم كننده سيماي انسان والا در قرآن كريم ميباشد. «اسلام» در قرآن كريم تنها دين برگزيده، مقبول و مرضي نزد خداوند است و سعادت بشر در گرو تسليم در برابر چنين ديني معرفي شده است. از اين رو شناخت اين دين انسانساز، از طريق منبع اصلي آن، يعني قرآن كريم، از اهميت والايي برخوردار ميباشد.

In the present article, the word "Islam" has been studied by scrutiny investigation in the Holy Quran. All verses related to the root of S-L-M have been extracted and analyzed by employing the content analysis method. In the Holy Qur'an, Islam has been introduced as the only chosen, acceptable, and satisfying religion to God and human happiness depends on surrendering to such a religion. Hence precise grasp of this humanizing religion is significantly important. Following the understanding of this chosen religion, various definitions and perceptions of Islam have been proposed. This variety has led to different readings and sometimes alien interpretations of Islam religion and consequently the serious challenges have emerged in religious belief and religiosity. Therefore, realizing the concept of "Islam" through its main source, which means the Holy Quran, is necessary. In order to discover the system and nature of Islam in the Holy Quran which depicts the appearance of a sublime human being, after semantic and conceptual analysis, the relations between verses containing “Islam” word have ascertained.