برنامه تحويل و توزيع بهينه آب با استفاده از الگوريتم Pso (مطالعه موردي: شبكه آبياري سد نساء شهرستان بم)

Optimal Programming for Delivery and Distribution of Water Irrigation Network Using PSO Algorithm (case study: the Network Irrigation Nesa Dam in Bam City)

برنامه‌ريزي توزيع و تحويل آب در شبكه‌هاي آبياري تحويل به موقع و كافي آب با حداقل بهره‌برداري از هدآب روي دريچه كانال مطابق قيدهاي ميزان ظرفيت آن و دوره چرخش آبياري مي‌باشد. عملكرد ضعيف كانال‌هاي آبياري از يك طرف و تأثير آن در كاهش بهره‌وري آب كشاورزي از طرف ديگر ضرورت ارائه‌ برنامه‌ريزي‌هاي مؤثر در بهره‌برداري بهينه از كانال‌هاي آبياري را ايجاب نموده است. روش‌هاي رايج برنامـه‌ريـزي تحويـل و توزيع آب عموماً ابتكاري و مبتني بر تجربه كارشناسان بوده كه روش‌هايي كارآمد در صرفه‌جويي بهينه آب نمي‌باشند، بنابراين استفاده از روش‌هاي تحليلي و بهينه‌سازي مي‌تواند بخشي از مشكلات موجود را رفع نمايد. مسئله‌ي برنامه‌ريزي توزيع و تحويل آب در شبكه‌هاي آبياري يك مسئله پيچيده بهينه‌سازي چند هدفـه، چنـد متغيـره و چند محدوديتي با انواع متغيرها است كه حل آن نيازمند كاربرد روش‌هاي توانمند بهينه‌ساز است. روش‌هاي ابتكاري توانايي حل اينگونه مسائل پيچيده و عبور از نقاط بهينه موضعي و يافتن بهينه سراسري را دارند. پژوهش حاضر با به‌كارگيري الگـوريتم فراابتكاري بهينـه‌سـازي PSO (رفتار جمعي ذرات) به توزيع و تحويل بهينه آب در شبكه آبياري سد نساء شهرستان بم واقع در استان كرمان پرداخته است. به اين منظور ابتدا تعداد اشنعابات، ماكزيمم ظرفيت هر كانال، سطح تحت پوشش هر انشعاب، نياز ناخالص آبياري، دور آبياري و تعداد بلوك‌ها به عنوان ورودي به مدل معرفي شد. پس از اجراي مدل بهترين نوبت انشعابات در هر بلوك، حداقل ظرفيت كانال توزيع‌كننده و حداقل زمان آبياري در شرايط بهينه به عنوان خروجي ارائه گرديد. در حال حاضر ماكزيمم دبي شبكه 3000 ليتر بر ثانيه و 360 ساعت، زمان آبياري است. مطابق نتايج ارائه شده در اين پژوهش درحالت بهينه‌سازي دوهدفه، ماكزيمم دبي 2469 ليتر در ثانيه و ماكزيمم زمان آبياري 356 ساعت مي‌باشد كه در مقايسه با ظرفيت كنوني كانال 531 ليتر بر ثانيه دبي و 4 ساعت زمان آبياري كاهش يافته است.

The objective of distribution and delivery of water canal scheduling in irrigation canal networks is timely and adequate delivery of water with minimum operational stages of the head gate of supply canal in the presence of canal capacity and irrigation rotation period constraints. Poor performance of irrigation canals and its effect on decreasing of Agricultural water productivity requires attention for their improvement. Traditional approach for water delivery planning is based on personal experiences, which is not necessarily Satisfactory. The use of analytical and optimization methods could resolve some of these difficulties. Classical optimization methods are facing some limitations such as: being trapped in local optimum points, and difficulties in handling different variables. To overcome some of these limitations, new techniques which can solve complex problems could be used. This study has used the meta-optimization algorithm of PSO optimization to distribute and deliver optimal water in the irrigation network of Nesa Dam in Bam city located in Kerman province. In this research the delivery and distribution program in distribution channel branches are provided so that the various objects such as decreasing in distributor channel capacity and decreasing in time needed for complete the irrigation program optimize as a single and two objectives. In this program, first branch numbers, upper and lower limit of delivery discharge to per branch and branch coverage, gross irrigation requirement, irrigation interval and block numbers as input are defined to the model. By running the model, the best intermittent of branches in per block, minimum of distributer channel capacity and minimum irrigation duration in optimum conditions define to the model as outputs. According to the results presented the maximum flow rate is 2469 lit/s and the maximum irrigation time is 356 hours, which is reduced by 531 lit/s and 4 hours of irrigation time.