اثربخشي تحريك فراجمجمه‌اي مغز با استفاده از جريان مستقيم الكتريكي همراه با تأثير رواني رنگ بر افسردگي ناشي از سكته‌ مغزي

زمينه و هدف: سكته‌ مغزي سومين علت مرگ‌وميـر و شـايع‌تـرين اختلال ناتوان‌كننده مغز و اعصاب بزرگسالان است. مسائل رواني كه بعد از سكته‌ مغزي شايع است، مي‌تواند در رابطه مستقيم با بيماري و آسيب سيستم اعصاب مركزي يا باعث اُفت كارايي و آسيب شديد به اعتماد به نفس و حس سالم بودن فرد باشد. شــيوع ســكته‌ مغــزي بــا بــالا رفــتن ســن افــزايش يافتــه، در مردها بيشتر از زنان و در آفريقايي‌هاآمريكايي‌هـا بيـشتر از سفيدپوستان است. عوامل خطر آن پرفشاري و افزايش كلسترول خون، سيگار، مصرف بـيش از حـد الكـل و قرص‌هاي پيشگيري از بارداري هستند. مشكلات خُلقي، به‌ويژه افسردگي شايع‌ترين اختلال رواني رايج بعد از سكته مغزي است. مواد و روش‌ها: طرح پژوهشي حاضر، از نوع نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمونپس‌آزمون با گروه كنترل بود. جامعه آماري در اين پژوهش شامل تمام بيماران سكته‌ مغزي است كه در سال 1396 به مراكز نورولوژي استان يزد مراجعه كرده و حداقل يك سال از زمان سكته آنها گذشته بود كه سي بيمار (بيست مرد و ده زن با ميانگين سني 53/38 سال و ميانگين زمان پس از سكته 3/91 سال) به شيوه نمونه‌گيري در دسترس انتخاب و به صورت تصادفي در سه گروه قرار گرفتند. با استفاده از تصاوير MRI و بررسي پرونده بيمار، سالم بودن لوب گيج‌گاهي مغز اثبات شد (درك كلامي سالم) و تنها بيماراني در اين پژوهش شركت داشتند كه لوب پيشاني آنها دچار ضايعه شده بود و از نظر حركتي، توانايي حركت مستقل نداشتند. امتيازهاي آزمون افسردگي بكِ آن‌ها در در پيش‌آزمون و پس‌آزمون مقايسه شد. بيماران گروه اول، ده جلسه تحريك واقعي با رنگ سفيد، گروه دوم، ده جلسه تحريك واقعي با رنگ سبز و گروه سوم (كنترل) تحريك ساختگي را در قشر پري‌فرونتال پشتي جانبي چپ و راست دريافت كرد. تجزيه و تحليل داده‌ها در دو سطح توصيفي (ميانگين و انحراف معيار) و استنباطي (تحليل كوواريانس) با استفاده از نسخه 21 نرم‌افزارSPSS انجام شد.يافته‌ها: نتايج تجزيه و تحليل كوواريانس با حذف اثر پيش‌آزمون نشان داد كه بين نمرات پس‌آزمونِ سه گروه، تفاوت معنادار است. به منظور بررسي منشأ اين تفاوت بين مراحل از آزمون تعقيبي بنفروني استفاده شد. نتايج نشان داد كه بين نمرات پس‌آزمون گروهي كه تحريك ساختگي شدند با دو گروهي كه تحريك واقعي نشدند، تفاوت معنادار وجود داشت. همچنين نتايج اين آزمون نشان داد بين نمرات پس‌آزمون گروهي كه تحريك واقعي را با رنگ سفيد دريافت كرده بود، با گروهي كه تحريك واقعي با رنگ سبز را دريافت كرده بودند، تفاوت معناداري وجود داشت. نتايج نشان داد كه افسردگي بيمار، پس از درمان تحريك واقعي با رنگ سبز محيطي (P ‌0/001) و پس از درمان تحريك واقعي با رنگ سفيد محيطي (P ‌0/001) نسبت به درمان ساختگي با رنگ سفيد محيطي كاهش معناداري داشت. همچنين نتايج نشان داد رنگ محيطي سبز بيشتر از رنگ سفيد افسردگي را در بيماران كاهش داد.نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد تحريك الكتريكي مستقيم مي‌تواند در برنامه توان‌بخشي بيماران سكته‌ مغزي استفاده شود. منتها در تحريك الكتريكي همراه با رنگ سبز محيطي ميزان بهبود بيش از رنگ سفيد بود.