مقايسۀ عملكرد حرارتي شگردهاي اقليمي دُرچَه، كُلَك و خارخُنَه در دورۀ گرم سال در مسكن بومي منطقۀ سيستان

آسايش حرارتي يكي از مسائل مهم و مورد توجه در معماري است. مطالعه در اين زمينه از اوايل قرن بيستم شروع شده و دستاوردهاي قابل توجهي داشته است. با وجود اين‌ يكي از چالش‌هاي معماري امروز، تأمين آسايش حرارتي ساكنانِ بناها با ‌كمترين وابستگي به انرژي‌هاي فسيلي است. در عين‌ حال به نظر مي‌رسد معماري بومي كه حاصل قرن‌ها تجربه و برآمده از آزمون‌هاي واقعي است موفقيت‌هاي قابل توجهي در اين زمينه داشته و به شگردهاي پاسخ‌ده اقليمي خاصي دست يافته است كه مي‌تواند به طراحي غيرفعال و ايجاد معماري پايدار در اقليم‌هاي مختلف كمك كند. معماري بومي منطقۀ سيستان نمونه‌اي از اين نوع معماري است كه توانسته است شرايط اقليمي محيط داخل را در اغلب اوقات براي ساكنان قابل پذيرش كند. ازاين‌رو پژوهش حاضر در يك نمونه‌پژوهي به بررسي عملكرد شگردهاي اقليمي و نقش آن‌ها در تأمين آسايش حرارتي در معماري بومي منطقۀ سيستان مي‌پردازد. براي اين منظور، يك بناي بومي انتخاب شده و از طريق تحليل كيفي و كمّي، عملكرد شگردهاي درچه، كلك و خارخنه كه به تأمين آسايش حرارتي در دورۀ گرم سال كمك مي‌كنند مورد بررسي قرار گرفته و ميزان تأثير آن‌ها بر سه پارامتر دماي هوا، رطوبت نسبي و سرعت باد در فضاي داخلي و آسايش حرارتي مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج نشان مي‌دهد اگرچه در دورۀ گرم سال، شرايط محيطي فضاي داخلي معماري بومي منطقۀ سيستان در محدودۀ آسايش حرارتي كلاسيك (23 تا 27 درجۀ سانتي‌گراد) قرار ندارد ولي بهره‌گيري از شگردهاي اقليمي مورد اشاره تأثير قابل ملاحظه‌اي بر بهبود پارامترهاي محيطي فضاي داخل در اوقات مختلف شبانه‌روز داشته است. علاوه بر آن، اين پژوهش ثابت مي‌كند پارامتر‌هاي محيط داخل حاصل از عملكرد شگرد خارخنه نتايج خوبي را براي اوقات گرم روز نشان داده و شگردهاي درچه و كلك مي‌توانند فضاهاي داخلي را در مواقعي كه محيط خارج خنك‌تر است قابل تحمل نمايند.