پديد آورندگان :
غفاري، مژگان دانشگاه ازاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده ادبيات و زبان هاي خارجي - گروه انگليسي، تهران، ايران , محمدي شاهرخ، افسانه دانشگاه ازاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده ادبيات و زبان هاي خارجي - گروه انگليسي، تهران، ايران
چكيده فارسي :
هدف از پژوهش حاضر بررسي اجمالي تاريخ پزشكي در دوران قاجار با تمركز بر ترجمۀ كتب پزشكي در اين دوران است. در اين پژوهش با روش بررسي تاريخي (مدل تاريخ‌نگاري پيم 1998) و تحليل داده‌ها مشخص شد كه در زمان قاجار در ابتدا روش معمول درمان به‌صورت طب سنتي بوده است كه تحت تأثير نهضت تجددخواهي و نيز عواملي از جمله تأسيس مراكز علمي مانند دارالفنون، اعزام دانشجويان به خارج و به‌كارگيري استادان خارجي، به‌تدريج جاي خود را به روش‌هاي مدرن داد و آموزش و تحصيل پزشكي نوين معمول شد. علاوه بر اين به‌نظر مي‌رسد ترجمه يكي از مهم‌ترين روش‌هاي انتقال علم پزشكي نوين است. بررسي موضوعي انجام‌شده روي كتب ترجمه‌شده در اين حوزه نشان مي‌دهد كه در زمان قاجار حدود 446 كتاب در درجۀ اول از زبان‌هاي عربي، سپس فرانسوي، لاتين، هندي و انگليسي در 19 موضوع پزشكي ترجمه شده است. بررسي موضوعي اين كتاب‌ها نشان مي‌دهد كه حوزۀ بيماريهاي داخلي با 100 عنوان بيشترين بسامد را دارد و پس از آن طب سنتي با 86 عنوان در مقام دوم قرار دارد، بعد از آن به ترتيب حوزه‌هاي داروشناسي، تشريح اندام‌ها و جراحي، بيماريهاي عفوني، گياهان دارويي، بيماريهاي آميزشي، زنان و مامايي، آسيب‌شناسي و چشم‌پزشكي قراردارد. همچنين زبان مقصد ترجمۀ اين كتاب‌ها بيشتر فارسي، سپس عربي، اردو و تركي بوده است.
چكيده لاتين :
The purpose of this study was to investigate the history of medical translation in Qajar era. In order to carry out this research, data was collected from the available bibliographies or other sources, and after extracting the titles of related books, each book was checked in the libraries or on the Internet. The gathered data was analyzed based on Pym’s (1998) model. The findings of this study showed that in the early years of Qajar era, traditional medicine was commonly practiced but under the influence of modernization movements, traditional medicine gave way to modern methods. Moreover, factors such as the establishment of scientific centers, especially Dar-al-fonūn, sending students abroad and employing foreign professors played a role in institutionalization of modern medicine. Translation played an important part in dissemination of new medical knowledge. The collected data revealed that during Qajar era about 446 medical books were translated, primarily from Arabic and then French, Latin, Indian and English, under 19 medical subjects. Thematic review of these books showed that the field of internal medicine with 100 titles had the highest frequency, followed by traditional medicine with 86 titles, pharmacology, anatomy and surgery, infectious illnesses, medicinal plants, sexually transmitted diseases, obstetrics and gynaecology and finally pathology and ophthalmology. In addition, Persian was the primary target language for translation, followed by Arabic, Urdu, and Turkish.
