واكاوي ترجمه‌ ﴿قَسْوَرَه﴾ در آيه‌ ﴿فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَه﴾، در ترجمه‌هاي فارسي و لاتين بر اساس مطالعه‌ تاريخي و تبارشناسي

Analysis of the meaning of "qaswara" in the verse "Farrat min qaswara", in Persian and Latin translations based on historical and genealogical study

واژه­ ﴿قَسْوَرَهٍ﴾ در آيه­ ﴿فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَهٍ﴾، از واژگاني است كه مترجمان، مخصوصاً مترجمان فارسي زبان معناي واحدي از آن ارائه نداده ­اند. بر خلاف ترجمه­ هاي فارسي، مترجمان لاتين تقريبا واژه را به صورت يكساني ترجمه كرده ­اند، اما غالبا با علامت سؤال و گاهي تعجب كه حكايت از ترديد مترجم در معناي واژه دارد همراه است. علاوه بر مترجمان، مفسران نيز در معناي اين واژه ديدگاه­ هاي مختلفي بيان كرده ­اند، به طوري كه در تفاسير، بالغ بر هفت معنا براي اين واژه ذكر شده است. روايات فراواني نيز در منابع تفسيري فريقين ناظر بر معناي قسوره آمده ­است. از اين رو مفسران بر اساس روايات، هر يك تفسيري جدا از ديگري براي خود انتخاب كرده ­اند. اين پژوهش با رويكرد تاريخي و زبان­شناسي و با روش توصيفي - تحليلي و با هدف دستيابي به علل و منشا اختلاف معاني اين واژه در فرايند زمان و ارائه­ معنايي نزديك به صواب صورت پذيرفته است. بررسي منابع لغت و سير تاريخي تفاسير و تحليل روايات حامل معاني اين واژه نشان مي­دهد كه هم واژه ­پژوهان و هم مفسران در معناي واژه، نظر قطعي نداشته و در طول زمان برخي معاني بر معاني ديگر غلبه يافته و رفته رفته تثبيت گرديده و بعدها در ترجمه ها متبلور گرديده ­است. بررسي تبارشناسي واژه در زبان­ هاي سامي و شاخه­ سرياني، نشان مي­دهد اين واژه در اين زبان به معناي الاغ بي رمق است كه مي­ توان از اين معنا در معناشناسي «قسوره» در آيه­ مورد بحث استفاده كرد.

The word " Qaswara " ((قَسْوَرَه in the verse "Farrat men Qaswara "(فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَهٍ ) is one of the words that the translators, especially the Persian translators, have not translated in the same way. Unlike the Persian translations, the Latin translators have translated the word in almost the same way, but it is often accompanied by a question mark and sometimes an exclamation, which indicates the translator's doubt about the meaning of the word. In addition to the translators, commentators have also expressed different views on the meaning of this word, so that more than seven meanings for this word have been mentioned in the interpretations. There are many narrations in Shia and Sunni commentary sources regarding the meaning of Qaswara. Therefore, the commentators have chosen a separate interpretation for themselves based on the hadiths. This research has been done with a historical and linguistic approach and with a descriptive-analytical method, with the aim of finding the causes and origins of the difference in the meanings of this word in the process of time and presenting a meaning that is close to correct. Examining the sources of the word and the historical course of the interpretations and the analysis of the traditions carrying the meanings of this word show that both the lexicographers and the commentators do not have a definite opinion on the meaning of the word and over time some meanings prevailed over others and were gradually established and later it crystallized in the translations. The study of the genealogy of the word in the Semitic and Syriac languages shows that this word in this language means a weak donkey, which can be used in the semantics of "Qaswara".