بررسي آرايه مشاكله در نهج‌ البلاغه و تحليل انتقادي ترجمه‌هاي آن (مطالعه موردي 25 ترجمه فارسي نهج‌ البلاغه)

Investigating The “Al-Mushakalah” in Nahj al-Balaghah and critical analysis of its translations (Case study of 25 Persian translations of Nahj al-Balaghah)

«مشاكله» از آرايه ­هاي تأثيرگذار ولي كمترشناخته­شده در بين آرايه‌هاي بديعي است كه در پژوهش‌هاي قرآني- ادبي مورد واكاوي و بررسي قرار گرفته است. در رابطه با كتاب شريف نهج‌البلاغه اما، عنايت ويژه‌اي به اين محسّن ادبي صورت نگرفته‌ و مصاديق ذكرشده در كتب مرتبط نيز بسيار محدود است. از آن‌جا كه آرايه مشاكله سبب به‌كارگيري لفظ مشاكِل در معناي مجازي مي‌گردد، توجه به برگردان معناي مقصود براي دفع هرگونه ابهام و يا شبهه، امري بايسته است. پژوهش حاضر با بهره گيري ازروش توصيفي- تحليلي، پس از احصاء كاربرد‌هاي مشاكله در نهج­البلاغه، به تقسيم‌بندي شش‌گانه مصاديق آن پرداخته و سپس، عملكرد 25 ترجمه فارسي را در برگردان اين عبارات كه از ظرافت معنايي قابل ملاحظه‌اي برخوردار هستند، مورد بررسي قرار داده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه بهترين عملكرد مربوط به فيض‌الاسلام با 53.84 درصد صحت است كه در بيشتر موارد پس از ذكر معناي لفظي، معناي مقصود را در پرانتز ذكر مي‌كند. رتبه دوم با 46.15 درصد صحت مختص به ارفع، شريعتي و فقيهي است و در رتبه سوم حجتي و استادولي با 38.4 درصد صحت قرار مي‌گيرد. نامناسب‌ترين عملكرد مربوط به مترجم قرن ششم با 7.69 و شيرواني با صفر درصد صحت است كه در رابطه با مترجم قرن ششم اين امر معلول به‌كارگيري روش ترجمه تحت‌اللفظي در برگردان اين آرايه است كه روشي مخل در انتقال معناي مقصود است.

Al-Mushakalah is one of the most influential yet unknown Embellishments among Figures of Speech investigated in literary-Quranic studies. However, considering Nahj al-Balaghah, not significant attention has been paid towards al-Mushakalah, and limited examples are mentioned in related books. Given that Al-Mushakalah leads to a Metonymic usage of the word al-Mushakil, we should put extra attention into translating to avoid confusion. After gathering Mushakalah’s usage in Nahj al-Balaghah, the present study has put the examples into six categories and then reviewed 25 Persian translations with high accuracy and delicacy in meaning. This investigation shows that Feyz al-Eslam has the best performance, with 53.84 percent accuracy, giving the intended meaning in parenthesis after telling the literal meaning. Arfa, Shariati and Faghihi, with 46.15 percent accuracy, stand in second place. Ostadvali and Hojjati's translation comes in third place with 38.40 percent accuracy. the sixth-century Translator with 7.69 percent accuracy and Shirvani with zero percent accuracy have the least proper performance, which in regards the first translator, it is a result of Literal translation of this Embellishment, a disturbing method in conveying the intended meaning.