تحليل محتواي ميزان توجه به مؤلفه‌هاي تربيت شهروند بوم‌شناختي در كتب مطالعات اجتماعي دوره متوسطه اول

Analyzing the Attention to the Components of Ecological Citizenship Education in the Social Studies Textbooks of First Secondary School

شهروند بوم‌شناختي به‌عنوان يك نوع شهروندي نوظهور، به معناي مسئوليت‌هاي خاص انسان براي محافظت از بوم و محيط‌زيست است به طريقي كه فرد به فراتر از منافع محدود خود بينديشد. هدف پژوهش حاضر تحليل محتواي ميزان توجه به مؤلفه‌هاي تربيت شهروند بوم‌شناختي در كتب مطالعات اجتماعي دوره متوسطه اول است. براي رسيدن به اين هدف روش تحليل محتوا به‌كاربرده شده است. براي تجزيه‌وتحليل اطلاعات از روش‌هاي آمار توصيفي مانند فراواني و درصدگيري و براي ارائه داده‌ها از جداول فراواني بهره گرفته شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان دادند كه در كتب تعليمات اجتماعي دوره متوسطه اول جمعاً 63 مورد به تربيت شهروند بوم‌شناختي توجه شده است كه از اين تعداد 21 مورد (33/33%) به معرفت و دانش بوم‌شناختي، 19 مورد به (15.30%) به باور و نگرش بوم‌شناختي و 23 مورد (50/36%) به رفتار بوم‌شناختي پرداخته شده است. كمترين فراواني به تسهيم دانش بوم‌شناختي در پايه‌هاي هفتم و هشتم دوره اول متوسطه (0.00) بود و بيشترين درصد فراواني به رفتارهاي محيط‌زيستي شخصي در پايه هفتم متوسطه اول (44/44%) و احساس مسئوليت در برابر طبيعت و عناصر آن در پايه نهم متوسطه اول (44/44%) بود. با تأمّل در باب اين يافته‌ها مي‌توان گفت كه مؤلفه‌هاي بسياري در همه ابعاد تربيت شهروند بوم‌شناختي مورد كم‌توجهي قرارگرفته شده است. پيشنهاد مي‌شود با توجه به بحران‌هاي موجود در حيطه بوم زيست انسان و نقش برنامه‌هاي درسي در رفع اين بحران‌ها، توجه به تربيت بوم‌شناختي بيش‌ازپيش موردتوجه مسئولين و سياست‌گذاران آموزشي واقع شود.

Ecological citizenship as an emerging type of citizenship means specific human responsibilities to protect the environment in a way beyond limited personal interests and thoughts. This study aims to analyze the content of the level of attention to the components of ecological citizen education in social studies textbooks in junior high school. To achieve this goal, the content analysis method has been used. Descriptive statistical methods such as frequency and percentage were employed to analyze the data. Frequency charts were used to present the data. Findings showed that in the social education textbooks of junior high school, a total of 63 cases have been paid to the education of ecological citizens, of which, 21 cases (33.33%) were related to Ecological knowledge, 19 cases (30.15%) were related to Ecological beliefs and attitudes, and 23 cases (36.50%) were related to Ecological behavior. The lowest frequency of prepending to ecological knowledge was in the 7th and 8th grades of junior high school (0.00). The highest frequency related to personal environmental behaviors was in the 7th grade of junior high school (44.44%), and for the sense of responsibility towards nature and its elements, the highest frequency was in the 9th grade of junior high school (44.44%). Based on these findings, many components in all aspects of ecological citizen education have been neglected. Given the existing crises in the field of human ecology and the effective role of curricula in resolving these crises, it is suggested that ecological education be given more attention by educational officials and policymakers.