طراحي و تببين مدل مديريت منابع انساني سبز و تأثير آن بر عملكرد محيطي (مورد مطالعه: شهرداري مشهد)

Design and Explanation of Green Human Resource Management Model and its Effect on Environmental Performance (Case study: Mashhad Municipality)

براي دست‌يابي به سير تكاملي در راستاي توسعه پايدار، بسياري از سازمان‌ها درصدد به‌كارگيري سيستم مديريت محيطي هستند. لذا استقرار نظام‌هاي مديريتي همچون نظام مديريت محيط‌زيستي و منابع انساني سبز مي‌تواند جهت نيل به اين مهم مؤثر باشد. هدف اين مطالعه طراحي مدل مديريت منابع انساني سبز و تعيين شاخص‌ها و مؤلفه‌هاي مديريت منابع انساني سبز مي‌باشد. براي رسيدن به اين هدف در ابتدا در بخش كيفي، با استفاده از روش دلفي پرسش‌نامه اوليه‌اي تهيه و از طريق مصاحبه نيمه ساختاريافته با 15 نفر از خبرگان شامل اساتيد رشته مديريت و محيط‌زيست و متخصصان منابع انساني در شهرداري مشهد به شيوه گلوله برفي صورت پذيرفت كه بعد از انجام سه مرحله مؤلفه‌هاي مديريت منابع انساني سبز شناسايي گرديد. در بخش كمي محقق با استفاده از داده‌هاي شناسايي‌شده از مراحل دلفي كه توسط خبرگان احصاء شده بود پرسش‌نامه‌اي محقق ساخته را كه پايايي و روايي آن به روش روايي سازه انجام‌شده را بين كاركنان شهرداري با استفاده از فرمول كوكران به تعداد 384 نفر جهت نظرسنجي توزيع نمود كه با آزمون فرضيه‌ها از طريق معادلات ساختاري و نرم‌افزار استاتا نسخه 12 نتايج زير حاصل گرديد: از بين هشت قابليت مديريت سبز منابع انساني سازمان، دو شاخص توسعه آموزش و توانمندسازي كاركنان و شاخص توسعه مشاركت كاركنان از معني‌داري آماري لازم برخوردار نبوده‌اند؛ اما شش شاخص ديگر توانسته‌اند در حد بالا و قابل قبولي بر عملكرد محيطي شهرداري مشهد اثرگذاري داشته باشند كه طبق ضرايب استاندارد برآورد شده، به ترتيب شاخص توسعه ساماندهي سبز و بعد از آن توسعه فرهنگ سبز سازماني مي‌توانند بيشترين اثرگذاري را از ناحيه مديريت سبز منابع انساني بر عملكرد محيطي شهرداري مشهد داشته باشند و سپس شاخص‌هاي توسعه نظارت و ارزيابي سبز، توسعه روابط مديريتي، توسعه پاداش و جبران خدمات سبز و توسعه انتخاب و گزينش سبز بيشترين اثرگذاري را بر عملكرد محيطي داشتند.

To achieve sustainable development, many organizations are planning to employ environmental management systems Therefore, the establishment of management systems such as environmental management systems and green human resources can play a significant role in achieving this goal. This research aims to present a Green Human Resource Model (GHRM) and to define the indicators and components of HRM. At first, using the Delphi method, a rough questionnaire has been developed and then, using a snowball sampling method, the data was collected through semi-structured interviews with human resources experts including management and environmental science professors and human resources specialists in Mashhad’s municipality. After the analysis of the recorded interviews, the green HRM components were identified. In the quantitative phase, a questionnaire was developed using the data collected from the Delphi steps and gathered from the experts. The validity and reliability of the questionnaire were tested using the construct validity method. Utilizing the Cochran formula, 384 municipality staffs take part in the study. Applying structural equations and using the STATA software, the hypotheses were checked the results are as follow: out of eight indicators regarding HRM model, education development and employees’ participation enhancement were not statistically significant. However, the other 6 indicators influenced Mashhad’s municipality environmental performances. According to the estimated standard coefficients, the green development index and green organizational culture development have had the most impact on Mashhad municipality’s environmental performance. The other important factors include green monitoring and evaluation indices, managerial relationships development, development of rewards and compensation for green services and finally, the green choice development. These indicators have had the highest impact on environmental performance, respectively.