نمود آزادي عمل خودمترجمان در آثار خودترجمه‌شان: موردپژوهي حسن كامشاد

Representation of Self-translators’ Freedom in their Self-translations: A Case Study of Hassan Kamshad

عامليت و آزاديِ عمل خودمترجمان در دو دهۀ اخير توجّه صاحب‌نظران حوزۀ مطالعات ترجمه را به خود معطوف كرده است، امّا نمود اين اختيار عمل در آثار خودترجمه‌شده به‌خوبي موشكافي نشده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسي يك اثر خودترجمه از يك نويسنده/ مترجم ايراني، حسن كامشاد، به تظاهر بيروني آزادي عمل خودمترجم در ترجمۀ اثري در ژانر غير داستاني بپردازد. بدين منظور، با استفاده از رويكرد كيفي و تلفيق آن با شيوۀ زبان‌شناسي پيكره‌اي نسخۀ انگليسي كتاب Modern Persian Prose Literature و خودترجمۀ فارسي آن با عنوان پايه‌گذاران نثر جديد فارسي انتخاب شد و در سطح «پيرا متني» و «متني» مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها حاكي از آن بود كه آزادي عمل خودمترجم مي‌تواند به‌صورت پنج نوع رفتارهاي ترجمه‌اي بروز نمايد: اضافه‌سازي در پيرامتن و متن، حذف و كوتاه‌سازي در پيرامتن و متن، بومي‌سازي، تنوّع و تخصيص و اصلاح‌سازي. مي‌توان اين‌گونه برداشت كرد كه بروز اين رفتارهاي ترجمه‌اي تا حد زيادي در ارتباط با حس مالكيت نويسنده به متني است كه ترجمه مي‌كند. كامشاد به‌عنوان مالك متن اصلي، از اختيار عمل و آزادي خود نهايتِ استفاده را كرده تا مخاطب فارسي‌زبان را از ابتدا تا انتهاي متن با خود همراه نگاه دارد؛ بنابراين خودمترجم مفهوم «وفاداري» را در حوزۀ خودترجمه دست‌خوش تغييرات زيادي مي‌كند. نه‌تنها حس مالكيت متن تأليف و ترجمه‌شده، بلكه شناخت عميق مخاطبان اثر و سطح دانش آنان مي‌توانند دلايلي بر اين رفتارهاي ترجمه‌اي باشند.

In the last two decades, self-translators’ agency and their freedom in translation have attracted many scholars’ attention in translation studies. However, how their selffreedom is represented has been under-researched. To this end, the present study intends to investigate how self-translators’ freedom is manifested in their selftranslation. Employing a qualitative approach assisted by corpus linguistic techniques, the original English version of the book Modern Persian Prose Literature together with its Persian translation were selected as the corpus of the study. Close examination of the books at paratextual as well as textual levels revealed that self-translators’ freedom can be represented as five translatorial behaviours, namely, addition, deletion and shortening at textual and paratextual levels, domestication, granularity and specification, and modification. It seems that what lie behind such translatorial behavior is the ownership of the authored and translated texts by the same person and a deep appreciation of the readers and their knowledge. As the author and translator of his book, Kamshad enjoys and applies his agency and freedom to grab his readers’ attention to the content he is creating. It can be suggested that self-translators’ considerable freedom in recreating their selftranslation may move the border of loyalty in translation.