فهم چرايي دگرگوني شيوه زيست مغولان از كوچ روي به يكجانشيني در ايران بر مبناي نظريه ابن خلدون

تلفيق تاريخ و نظريه از جمله روش‏هايي است كه از جانب بسياري از پژوهشگران، بويژه مورّخين و جامعه‏شناسان به كار گرفته­ شده است. ابن­خلدون(808732ق/ 14061332م) از جمله نخستين مورخجامعه‏شناساني بوده كه سعي كرده الگوهايي براي تبيين پديده­هاي تاريخياجتماعي جوامع انساني ارائه دهد. وي در بخش­هاي آغازين كتاب خود معروف به «مقدمه» به شناخت جوامع كوچ­رو و يكجانشين و هم­چنين مناسبات آن­ها با يكديگر پرداخته و الگويي در شناخت و تكوين اين جوامع نشان داده است. هدف اصلي اين پژوهش، تبيين و بررسي دگرگوني شيوه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ي زيست مغولان از كوچ‌روي به يكجانشيني در ايرانِ سده­هاي هفتم و هشتم هجري براساس نظريه ابن­خلدون است. ابتدا مفاهيم مرتبط با دگرگوني مورد نظر ابن­خلدون چون اقليم، شيوه معاش و عصبيت؛ شناسايي و شرح داده شده­، سپس بر اساس اين مفاهيم به روند يكجانشيني مغولان در ايران پرداخته مي‏شود. روش مورد استفاده در اين پژوهش «تحليل تاريخي» است؛ و يافته‏هاي حاصل اينكه، ديدگاه ابن‌خلدون نه تنها مي­تواند دگرگوني شيوه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ي زيست مغولان در ايران را تبيين كند؛ بلكه مي­تواند به عنوان الگويي شايان توجه براي تبيين و فهم دگرگوني شيوه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ي زيست دودمان­هاي كوچ­رو در ايران بويژه از سلجوقيان تا پيش از صفويه مورد استفاده قرار گيرد و چگونگي يكجانشين شدن كوچ­روان  و دور شدن آنان از زندگي كوچ­روي را تبيين كند.