بررسي چالش‌ها و روش‌هاي متغير تصويب بودجه در ايران(از مشروطه تا پايان حكومت قاجاريه)

با انقلاب مشروطه و تشكيل مجلس شوراي ملي، انتظار مي‌رفت كه با تصويب بودجه به‌عنوان مهم‌ترين سند مالي كشور، تحول مثبتي در ساختار مالي ايران نسبت به قبل از مشروطه ايجاد شود. روش تصويب بودجه در قانون اساسي مشخص شده بود، اما با چالش‌ها و موانع زيادي مواجه شد؛ بنابراين سؤال تحقيق اين است كه روش‌ها و چالش‌هاي تصويب بودجه چه بود و اين روش‌ها تا چه اندازه با اصول بودجۀ مدرن و قانون اساسي مطابقت داشت. يافته‌هاي تحقيق حاكي از آن است كه مجلس نتوانست حتي يك بودجه در طول بيست سال از مشروطه تا انقراض قاجار مطابق با قانون اساسي و اصول بودجۀ مدرن به تصويب برساند. از عوامل مهم تصويب‌نشدن بودجه مي‌توان به مواردي چون جديت نداشتن دولت در ارائۀ بودجه، بي‌ثباتي دولت‌ها، دخالت عوامل خارجي و تعطيلي مجلس اشاره كرد. با اين حال دولت و مجلس با توجه به چالش‌هايي كه با آن مواجه بودند، روش‌هاي ديگري براي تصويب بودجه ارائه كردند. مجلس اول در مرحلۀ گذار از بودجه‌نويسي سنتي به نو بود كه عملاً همان روش بودجه‌نويسي سنتي را به‌صورت ناقص دنبال كرد. دولت در دورۀ مجلس دوم، بودجۀ ناقصي را تهيه كرد كه به تصويب مجلس نرسيد و در دورۀ مجلس سوم، دولت نتوانست بودجه‌اي را به مجلس ارائه دهد. در دورۀ چهارم و پنجم، مجلس با دولت همراهي بيشتري نشان داد و مجلس با روش‌هاي چهارديواري و يك دوازدهم، بودجه‌ها را به تصويب رساند. روش تهيه و گردآوري تحقيق، اسنادي و كتابخانه‌اي است و با رويكرد توصيفي‌تحليلي چالش‌ها و روش‌هاي متغير تصويب بودجه را بررسي مي‌كند.