نظام ضرب سكه و مبادلات پولي دورۀ تيموريان(با تكيه بر قلمرو شرق ايران)

نظام ضرب سكه در دورۀ تيموريان همانند ديگر سلسله‌هاي حكومتي، اطلاعاتي ارزشمند در حوزۀ نفوذ و قدرت سياسي حاكمان ارائه مي‌دهد و به‌طور نسبي نشان‌دهندۀ گرايش‌هاي ديني، وضعيت سياسي، اقتصادي، به‌خصوص در زمينۀ دادوستد است. نوشتار حاضر به روش تاريخي مبتني بر رويكرد توصيفي‌تحليلي و با استفاده از منابع تاريخي و سكه‌هاي موجود در موزه‌ها و آثار گردآورندۀ تصاوير سكه‌ها، نظام ضرب سكه و مبادلات پولي در دورۀ تيموريان را واكاوي مي‌كند و درصدد است به اين سؤال‌ها پاسخ دهد: انواع سكه‌هاي رايج دورۀ تيموري، به‌لحاظ وزن، عيار و ميزان فراواني واحدهاي پولي و تنوع دارالضرب‌ها، شامل چه ويژگي‌هايي است؟ با توجه به تحليل و مقايسۀ اطلاعات ذكر شده، چه تغييراتي در ارزش پول ايجاد شده و چه تأثيري بر وضعيت اقتصادي اين عصر داشته است؟ يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه نظام ضرب سكه و مبادلات پولي در دورۀ تيموريان(913-771ق) مانند دوره‌هاي پيشين بر پايۀ سكه‌هاي طلا، نقره و مس و بدون تبعيت از نظام متمركز بوده و كوشش‌هايي كه در زمينۀ ضرب سكه با وزن يكسان انجام شده است، نشان از تلاش براي دستيابي به ثبات اقتصادي، گسترش و رشد تجارت منطقه‌ايي و بينامنطقه‌ايي است كه برخي از اميران تيموري و از جمله خود تيمور به جدّ دنبال آن بوده‌اند. توجه تيموريان به بحث تجارت و برقراري روابط با سرزمين‌هاي ديگر و همچنين ثبات داخلي از مهم‌ترين دلايل تلاش آنها براي همسان‌سازي سكه در سراسر مناطق فتح‌شده است. هر چند اين امر با توفيق كامل روبه‌رو نشد، سياست‌هاي فراگير مبتني بر اين اصل بنيادين اقتصادي، شايستۀ تأمل و توجه است.