رفتارهاي انحرافي مثبت و عوامل مؤثر در بروز آن در ميان كاركنان سازمان‌هاي دولتي، مورد مطالعه: سازمان‌هاي دولتي استان قم

Positive Deviant Behaviors and Among Government Agencies Employees, Case Study: Public Organizations in Qom Province

رفتارهاي انحرافي مثبت فراتر از هنجارهاي سازماني در جهت بهبود عملكرد سازمان بروز مي‌يابند، علي‌رغم اهميت اين رفتارها، در ايران هيچ پژوهشي به اين رفتارها با نگاه انحراف مثبت نپرداخته است. بنابراين، پژوهش حاضر به‌منظور شناسايي عوامل مؤثر بر بروز رفتارهاي انحرافي مثبت در ميان كاركنان سازمان‌هاي دولتي استان قم انجام گرفت. پژوهش حاضر به روش كيفي و از نظر هدف، كاربردي و از لحاظ نحوه گردآوري داده‌ها پيمايشي انجام گرفت. جامعه پژوهش خبرگان رفتار سازماني، منابع انساني و روان‌شناسي سازماني بودند كه داراي تجربه در سازمان‌هاي دولتي استان قم بودند و به روش قضاوتي و با معيار اشباع نظري داده‌ها، 17 نفر مشاركت كردند. ابزار پژوهش مصاحبه نيمه ‌ساختاريافته بود و از تحليل مضمون براي تحليل داده‌ها استفاده شد. براي اطمينان از قابليت اعتماد و اعتبار پژوهش حساسيت پژوهشگر، انسجام روش­شناسي، متناسب بودن نمونه، گردآوري و تحليل هم‌زمان داده­ها و انديشيدن نظري اجرا شد. براساس يافته‌ها، 25 عامل مؤثر بر بروز رفتارهاي انحرافي مثبت در پنج دسته عوامل فردي، عوامل سازماني، عوامل قانوني، عوامل مديريتي و عوامل مربوط به شغل شناسايي شدند. در نهايت، پيشنهادهاي سازنده‌اي براي ايجاد يا تقويت اين عوامل در سازمان به‌منظور ايجاد يا تقويت رفتارهاي انحرافي مثبت ارائه شد.

Positive deviant behaviors occur beyond organizational norms and rules to improve organizational performance. Despite the importance of these behaviors, no research has been conducted on these types of behaviors in Iran. Therefore, the aim of this study was to identify the factors affecting the occurrence of positive deviant behaviors among employees of public organizations in Qom province. The present study was applied in terms of purpose and the survey in terms of data collection. The study population was all experts familiar with the topic of research and had expertise in the field of research and public organizations in Qom province. Among them, 17 were selected through the judgmental sampling method and theoretical data saturation criteria. The research instrument was a semi-structured interview. Content analysis and coding methods were used to analyze the data obtained from the interviews. According to the results, a total of 25 factors affecting the occurrence of positive deviant behaviors were identified in public organizations, which fall into five categories including individual factors, organizational factors, legal factors, managerial factors, and job-related factors. Finally, constructive suggestions were made to create or reinforce these factors in the organization to create or reinforce positive deviant behaviors.