پديد آورندگان :
كلانتري، نصراله دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده علوم زمين - گروه زمين شناسي، ايران , ايراني اصل، الهه دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده علوم زمين، ايران , محمدي، هادي دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده علوم زمين، ايران
كليدواژه :
افت سطح آب , هيدروگراف , دشت باغملك , تحليل آماري , GIS
چكيده فارسي :
بسياري از آبخوان‌ها در نقاط مختلف كشور با كاهش ذخيره مواجه هستند. اين كاهش حجم ذخيره به علت افزايش تقاضاي آب و افزايش تعداد چاههاي بهرهبرداري است. كاهش بارش و ريزش نامناسب مكاني و زماني نيز از ديگر عوامل تغيير در حجم آبخوان است. آبخوان آبرفتي باغملك با مساحت 49/34 كيلومتر‌مربع يكي از آبخوان‌هاي مهم استان خوزستان است كه آب موردنياز براي كشاورزي و ديگر فعاليت‌ها را در منطقه تأمين مي‌كند. در اين پژوهش وضعيت آبخوان آبرفتي باغملك ازلحاظ كمي و كيفي در طول دوره ده‌ساله (1396-1386) با استفاده از روشهاي آماري و زمين‌آمار مورد ارزيابي قرار گرفت. جهت بررسي تغييرات بارش و تأثير آن بر آب زيرزميني در طول دوره آماري از روش SPI استفاده گرديد. هيدروگراف معرف دشت، نقشه سطح آب زيرزميني و نقشه افت‌وخيز براي دوره ده‌ساله ترسيم گرديد. نتايج نشان داد كه ميزان افت آب زيرزميني در طول دوره مذكور برابر با 13/79 متر است، ولي بيشترين افت در بخش شرقي و مركزي دشت در حدود 19 متر مشاهده شده است. بررسي PCA و HCA براي داده‌هاي كيفي در بازه زماني 1386-1396 نشان داد كه چاههاي موجود در منطقه سه گروه قرار مي‌گيرند و هدايت الكتريكي با سولفات و كلسيم بيشترين همبستگي را دارد. همچنين تحليل مؤلفه اصلي بيان مي‌كند دو عامل اصلي در منطقه وجود دارد كه عامل اول كه 60/12 درصد تغييرات را شامل مي‌شود و به ترتيب اهميت عبارت‌اند از Na، Mg، Cl، K، Ca، SO4، EC و عامل دوم كه موجب 15/15 درصد تغييرات مي‌شود فقط شامل HCO3 است.
چكيده لاتين :
A large number of aquifers in different parts of the country are suffering from deduction of storage. This occurrence is due to proliferation demand for water, exploitation wells’ increase, reduction in precipitation and inappropriate spatial and temporal rainfall distribution. The alluvial Baghmalek aquifer with 49.93 km2 is one of the promising groundwater storages in Khuzestan, where supplies water for agriculture as well as other activities in the area. In this study quantity and quality aspects of the Baghmalek aquifer was assessed for a period of ten years (1386 – 1396), using statistics and geostatistics methods. To assess rainfall amount changes and its effect on groundwater within the statistical period, Standard Precipitation Index (SPI) and was taken into account. The unit hydrograph, groundwater table map and water table rising and descending map were prepared. The results indicated that on average the water table drop was -13.79 m in ten years period, but the outstanding fall (19 m) observed in the east and central parts of the area around piezometers. The Principal Component Analysis (PCA) and Hierarchical Cluster Analysis (HCA) for qualitative data in the 2007-2017 period showed that the wells in the region are divided into three groups and electrical conductivity has the highest correlation with sulfate and calcium. Also, the principal component analysis states that there are two main factors in the region, that the first factor includes 60.12% of the changes, and in order of importance are: EC, SO4, Ca, K, Cl, Mg, Na, and the second factor that causes 15.15% of the changes, just includes HCO3.
