فروش بليت مازاد بر ظرفيت هواپيما: مطالعه تطبيقي در حقوق آمريكا، فرانسه و ايران

Denied Boarding and Overbooked Flights: A Comparative Study of Contracts of Carriage by Air

فروش بليت مازادبرظرفيت هواپيما رويه اي متداول درصنعت هواپيمايي جهان است و بخشي از مقرره هاي مندرج درقرارداد حمل هوايي شركتهاي هواپيمايي بزرگ دنيارابه خود اختصاص مي دهد.اين رويه درحقوق آمريكاباوضع قانون نظام مند شده است.اتحاديه اروپا هم باوضع مجموعه قواعدي كه دركشورهاي عضو لازم الاجرا است،مقررات كامل و مدوني رادراين زمينه پيش بيني نموده كه دركشور فرانسه هم اجرا مي شود.در ايران نيز اتخاذ اين رويه و روند استفاده از اين شرط توسط برخي شركتهاي هواپيمايي آغاز شده و مسلم است كه اين امر آثاري برحقوق مسافران هوايي دارد.به همين منظور،در اين مقاله به مطالعه تطبيقي اين پديده در سه نظام حقوقي آمريكا،فرانسه و ايران مي پردازيم تا بدين وسيله ابهامات موجود پيرامون جنبه حقوقي اين موضوع را تبيين نماييم.نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه از منظر حقوقي،فروش بليت مازاد بر ظرفيت هواپيما،نقض قرارداد حمل و موجد مسئوليت متصدي حمل و نقل در برابر مسافر است. شرطي هم كه در مقام تجويز فروش بليت مازاد بر ظرفيت هواپيما در قرارداد درج مي‌شود،يكي از مصاديق شرط تضمين است.اين شرط تا آنجا كه ناظر به برقراري حدي از مسئوليت براي متصدي حمل و نقل هوايي است،صحيح و تا آنجا كه مسافر را از دريافت خسارات اضافي محروم مي‌سازد،نوعي شرط عدم مسئوليت ناظربه تقصير عمدي يا درحكم آن و درنتيجه بي‌اعتبار است.بنابراين،مسافر مي تواند با اثبات ضررهاي مازادبرميزان مقرر در شرط، جبران خسارات واردبه خودرادرخواست نمايد.

Overbooking flights are a common practice of the airline industry. This business practice aims at ensuring that airplanes fly at their full capacity. However, due to boilerplate contracts that bury the relevant clause, most passengers are shocked when they are denied boarding due to the lack of passenger capacity. This article looks at the legal aspects of overbooking in three jurisdictions: Iran, France, and the U.S. It studies the legal basis of overbooking in each jurisdiction and analyzes the remedies each system offers passengers. While the policy of ensuring a functioning airline industry requires the practice of overbooking, states can provide a higher degree of legal protection for passengers. This article suggests that Iran's legal system must improve its current requirement for airlines' contracts of carriage. Providing a comprehensive guideline on the passengers' rights in case of overbooking must become mandatory for airlines. It should also require airlines to be transparent about all of their policies and ensure that the overbooking clause in the contract of carriage is as conspicuous as possible.