سيماي هويّت ايراني در منظومۀ دفتر دلگشا با تكيه بر بازآفريني‌هاي شاهنامۀ فردوسي

Persian Identity Aspects in Delgosha's System of Poems based on Shahnameh's Ferdowsi Re-creations

تاريخ‌نگاري منظوم به عنوان يكي از اقسام تاريخ‌نگاري از دورۀ مغول به بعد به دنبال رونق تاريخ‌نگاري شكل گرفته است. در اين تاريخ‌نگاري همانطور كه از اسم آن بر مي‌آيد تاريخ به صورت نظم نوشته شده است. تاريخ‌نگاري منظوم هم از جهت بازسازي برخي از حوادث تاريخي اين زمان و هم از لحاظ نشان دادن شواهدي از احياي روح ايراني و زبان فارسي اطلاعات زيادي به‌دست مي‌دهد. با وجود اينكه دورۀ ايلخاني و تيموري از مهم‌ترين دوره‌هاي شاهنامه‌سرايي و تاريخ‌نگاري منظوم در ايران است و منظومه‌هاي تاريخي بسياري در اين عصر به وجود آمده‌اند، اما اين نوع تاريخ‌نگاري، كمتر مورد پژوهش محققين قرار گرفته است. اين پژوهش بر آن است تا با روش توصيفي- تحليلي به انگاره‌هاي هويت ايراني در «منظومۀ دفتر دلگشا»ي صاحب شبانكاره‌اي بپردازد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد در نظر صاحب شيانكاره‌اي، تاريخ و گذشته تاريخي مهم‌ترين نقش را در احيا و بازسازي هويت ايراني در دوران اسلامي داشته است. نگرش عميق شاعر نسبت به فردوسي و تحت تأثير شاهنامه باعث شده است تا او بارها در منظومۀ خود به شخصيت‌ها و قهرمانان شاهنامه اشاره كند و گاهي حتي ممدوحان خويش را برتر از پهلوانان شاهنامه هم مي‌داند.

Poetic historiography has been formed as one of the historiographical forms of the Mongolian period, following the advent of historiography. In this historiography, as its name implies, history is written in order. The poetic historiography provides a lot of information about the reconstruction of some of the historical events of this time and in terms of showing evidence of the revival of the Iranian and the Persian language. Although the Ilkhani and Timurid periods are the most important periods in Iran's poetic historiography, and many epopees have been created in this age, this kind of historiography has been less studied by researchers. The present research seeks to study the ideas of Iranian identity by a descriptive-analytical method in the poem called Daftar Delgosha by Saheb Shabankareh. The results of the research show that, in Saheb Shabankareh's opinion, the history and historical past have played the most important role in the restoration and reconstruction of the Iranian identity in Islamic times. The deep view of the poet towards Ferdowsi and the influence of Shahnameh have led him to repeatedly refer to the characters and heroes of Shahnameh in his poem. Sometimes even his heroes consider themselves superior to the champions of Shahnameh.