مقايسه و بررسي سبك‌شناسانۀ عناصر زباني، بلاغي و محتواييِ قصيده و نامه‌اي از خاقاني

Stylistic Comparison and Analysis of Linguistic, Rhetorical and Content Elements of Ballade and a Letter of Khaghani

سبك ­شناسان بر اساس تقسيم‌بندي ادوار مختلف، سبك شعريِ شاعران قرن ششمِ حوزۀ گنجه و ارّان را «آذربايجاني» نام نهاده­ اند كه از نظر مختصات با سبك «خراساني» متفاوت است. جريان نثرنويسي حاكم بر اين دوره نيز اندك تفاوتي با دورۀ قبل داشت و نويسندگان تلاش مي­ كردند تا به تقليد از زبان عربي، اندك­ اندك به ويژگي­هاي موجود در سبك فني چنگ زنند و آن‌ها را در نوشته ­هاي خود دخيل كنند كه اين حركت در پايان قرن هفتم به نثر مصنوع و متكلّف منجر شد. با وجود عقب بودن بيش از يك قرنِ جريان نثرنويسي از جريان شعرگويي در قرن ششم با پديد آمدن «شاعرانِ نثرنويس»، فاصلۀ زماني از بين رفت و شتاب آميختگي مختصاتِ سبكي شعر و نثر بيش از بيش شد. خاقاني شاعري نثرنويس است كه بدون در نظر گرفتن ويژگي­هاي نثري دورۀ خود و عقب بودن بيش از يك قرنِ نثر از شعر در شعر و نثر خود به يك شيوه عمل كرد و به تقليد از مصنوع ­گويي خود در شعر در سرعت بخشيدن حركت نثر «مرسل» به سوي «فني­نويسي» نقش مهمي را ايفا كرد و روند حركتِ نثر مُرسل به سوي نثر فني و مصنوع را بيش از بيش شتاب بخشيد. بنابراين، در اين پژوهش برآن شديم تا با مقايسۀ سبك ­شناسانۀ عناصر زباني، ادبي و محتواييِ نامه‌ و قصيده­اي از خاقاني كه هر دو در باب امام عمدة‌­الدين حفده است به اثبات مدعاي خود بپردازيم.

Stylists have named the poetic style of poems of the sixth century of Ganjeh and Ar-ran area as 'Azarbayjani' according to the classification of different periods which is different from the Khorasani style. The stream of prose writing in this period has a little different from the previous period and authors little by little try to achieve available features in technical prose by imitating of Arabic language and involving them in their writing that this action at the end of the seventh century led to an artifact and arrogant prose. Despite the backwardness of more than a century of prose stream from poetry stream, in the sixth century by the appearance of prose writing poets, the interval disappeared and the composition acceleration of the stylistic angles of poetry and prose became more and more. Regardless of the prose features of his period and backwardness of more than one century of prose from poetry, Khaghani is a prose writer poem who acted in the same way in prose and poetry, played important role in accelerating the movement of simple prose toward technical prose by imitation of his artifact language in the poem, and promoted the process of movement of simple prose toward technical prose. According to this preparation in this research, we decided to prove our claim by comparing the linguistic, literary, and content elements of a letter and ballade of Khaghani that both are about Imam Amadatod-Din Hafadeh.