مباني نظري تحقق محيط زيست پايدار بر پايه قرآن كريم

Theoretical Foundations for Achieving a Sustainable Environment Based on the Holy Quran

توجه به محيط زيست و حفظ آن براي نسل‌هاي آينده و كاهش معضلات زيست‌محيطي، يكي از مسايل مهمي است كه همواره مورد عنايت اقشار مختلف جامعه، از حاكمان، سياست‌گذاران، نخبگان و حتي عموم مردم بوده است. كوشش‌هاي عملي و علمي بسياري در اين حوزه صورت گرفته تا از جنبه‌هاي مختلف، پاسخ معضلات داده شود؛ ولي با نگاهي كلان به مشكلات موجود، معلوم مي‌شود موانع زيادي براي حل آن‌ها وجود دارد كه بسياري از اين موانع زمينه‌ساز معضلات بعدي خواهد شد. بنابراين بهره‌مندي از اصول جامع‌نگر و خطاناپذير براي تحقق محيط زيست پايدار ضروري به‌نظر مي‌رسد. اين اصول در قرآن و تعاليم وحياني تا حدود زيادي قابل دسترسي است. پژوهش حاضر به روش كتابخانه‌اي نوشته شده است و از نوع توصيفي تحليلي است. اين پژوهش با توجه به شواهد موجود در قرآن و سيره‌ اهل بيت(ع)، نگرش انسان قرآني به طبيعت را بيان كرده است. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، در قرآن به مباني نظري‌اي اشاره شده است كه به تحقق محيط زيست پايدار كمك مي‌كند. اين مباني شش‌گانه مستخرج از قرآن عبارتند از: درك و شعور طبيعت، خليفه اللهي انسان، ايمان و تقواي انسان‌ها، اتقان صنع، بهره‌برداري بهينه از محيط زيست و حفاظت از محيط زيست به عنوان رسالت بشر كه با توجه به آن‌ها مي‌توان الگوي حفظ محيط زيست پايدار را اجرايي كرد.

Paying attention to the environment and preserving it for future generations and reducing environmental problems is one of the important issues that is always the concern of different sections of society, from rulers and policy makers and elites and even the general public. Many practical and scientific efforts have been made in this field in order to answer the problems from different aspects, which is, of course, remarkable. But With a comprehensive look at the problems, it becomes clear that the changes applied in order to improve the environmental conditions will bring about changes that will pave the way for the next problems. Benefiting from comprehensive and infallible principles is essential for achieving a sustainable environment. These principles are fully available in the Qur'an and the teachings of revelation. The present study, which has been written in a descriptive analytical method, expresses the correct view of Qur'anic man towards nature, divides the principles of the Qur'an into five categories, and presents evidence from the Qur'an as understanding nature, the divine caliph of man, the perfection of industry, the optimal use of the environment and the protection of the environment as a human mission according to which the model of sustainable environmental protection can be implemented.