محروميت نسبي و ظرفيت سازي براي بحران اجتماعي: مطالعه موردي حوادث 1396

This work aims to search for the origin of political and social protests within this event in Iran.

اعتراضات به شرايط اقتصادي در دي ماه 1396 بزرگ ترين بحران اجتماعي ايران در دهه حاضر را تشكيل مي دهد. هدف از اين اثر، جستجو در منشاء اعتراضات سياسي و اجتماعي اين حادثه در ايران است. روش تحقيق نيز بر پايه تبيين و بررسي منشاء پيدايش و ريشه هاي شكل گيري اعتراضات اقشار مختلف در دي ماه 1396 با روش توصيفي ـ تحليلي با محوريت نظريه هاي محروميت نسبي، به ويژه انديشه تد رابرت گر به عنوان نظريه منتخب و همچنين نظريه هاي از خود بيگانگي اجتماعي است. در اين تحقيق، با ارسال پرسشنامه به 250 نفر خبره علمي و استاد دانشگاه به عنوان جامعه آماري، به منظور بررسي نتايج، از روش وزن دهي اصلي (كاردينال) و با مقايس زوجي استفاده شده است. به موجب اين تحقيق مشخص شد كه مقايسه شاخص هاي اجتماعي مورد بررسي در وقايع 1396 حاكي از نارضايتي مردم از مهم ترين حقوق اجتماعي خود است. مهم ترين و اثرگذارترين اين عوامل، فساد اقتصادي و تبعيض و نابرابري اجتماعي است كه حاصل آن بي عدالتي قضايي و فقر و محروميت اكثر جمعيت ايران است كه سبب پيدايش احساس محروميت نسبي و احساس از خود بيگانگي اجتماعي شده و در نتيجه اعتراضات سياسي و اجتماعي را رقم زده است. تفاوت ميان انتظارات مشروع و واقعيات عالم خارج در سطح جامعه و عدم توجه به تغييرات ارزشي و سياسي همراه با خواست هاي اقتصادي و ايجاد برابري و عدالت اجتماعي، مهمترين منشاء اعتراضات سياسي و اجتماعي در دو دهه گذشته به شمار مي روند. در نتيجه، احساس محروميت نسبي و احساس از خود بيگانگي اجتماعي از مهم ترين مؤلفه هاي تأثيرگذار در اعتراضات و ناآرامي هاي اين سال در ايران به شمار مي روند.

Protests over the economic conditions in December 2017 (1396) constitute the most significant social crisis in Iran in current decade. This work aims to search for the origin of political and social protests within this event in Iran. The research method is based on explanation and study of genesis and origins of shaping of the protests of different classes in December 2017 with a focus on relative deprivation theory, especially the ideas of Ted Robert Gurr as the base theory as well as theories of social alienation. In this research, by sending a questionnaire to 250 faculty members and professors as statistical population, in order to study the results, the original weighting method (cardinal) and paired comparisons were used. The results of this study showed that the comparison of social indices under study shows public discontent with its most important social rights. The most important and effective factors are economic corruption, discrimination and social inequality resulting from judiciary injustice, poverty and deprivation of most of Iranian population which results in a feeling of relative deprivation and a feeling of self-alienation and consequently leads to political and social protests. The difference between the legitimate expectations and the realities of the outside world and lack of attention to value and political changes along with economic demands and creation of equality and social justice are the main sources of political and social protests in the past two decades. As a result, a feeling of relative deprivation and a feeling of self-alienation are the most important factors in protests and unrest in this year in Iran.