معناشناسي «احد» در سورۀ توحيد از منظر روايات فريقين

The Semantics of “Ahad” in Surah Tawhid from the Perspective of the Narrations of the Two Major Islamic Sects

توحيد مهم‌ترين سورۀ قرآن كريم در تبيين توحيد ذاتي خداوند بوده و واژۀ «احد» كه تنها يك‌بار در كتاب و در وصف ذاتي خداي تعالي آمده در اين سوره است. با توجه به اينكه توحيد زيربنايي‌ترين و اساسي‌ترين اعتقاد در اسلام و پايۀ همه معارف دين مي‌باشد و واژۀ «احد» بر اين اعتقاد اساسي دلالت دارد و از طرفي معنا و تفسير اين واژه محل تضارب آراء و اختلاف مفسران شيعه و سني قرار گرفته، اهميت و ضرورت پرداختن به معناشناسي احد در سورۀ توحيد از منظر فريقين روشن مي‌شود، پژوهش حاضر پس از بررسي لغوي واژۀ «احد» به معناشناسي احد در روايات و تفاسير شيعه و سني پرداخته است. مهم‌ترين معاني كه از منظر فريقين براي اين كلمه در پژوهش حاضر به‌دست آمده ترادف «احد» و «واحد»، عدم ترادف «احد» و «واحد»، وحدت غير عددي «احد»، وحدت عددي «احد»، تجزيه‌ناپذيري، عدم تركيب و بساطت ذات و نداشتن شريك و مانند براي خداي تعالي است كه با تحليل واژه احد و دلالت روايات اهل‌بيتD روشن شد، احد بيانگر بساطت ذات و توحيد غير عددي خداوند است. روش پژوهش در اين مقاله تحليلي، توصيفي و انتقادي است.

Tawhid is the most important surah of the Holy Quran in explaining the unity of Divine Essence and the word “ahad” which is mentioned only once in the Quran and is carried in the essential attributing of Almighty God in this surah. Considering that monotheism/ unity is the most fundamental and initial belief in Islam and the basis of all the teachings of the religion, and the word “ahad” implies this basic belief, and on the other hand, the meaning and interpretation of this word is a subject of conflict between Shiite and Sunni commentators, the necessity of dealing with the semantics of ahad in Surah Tawhid becomes clear from the perspective of the two major Islamic sects. The most important meanings obtained from the perspective of these two sects for this word in the present study are the synonymity “ahad” and “wahid”, the non-synonymity of “ahad” and “wahid”, the non-numerical unity of “ahad”, the numerical unity of “ahad”, indivisibility, lack of composition and the simplicity of essence and not having a partner and likeness for Almighty God, which was clarified by analyzing the word ahad and the denotation of the narrations of the Ahl al-Bayt (A.S), ahad indicates the simplicity of essence and non-numerical monotheism of God. The research method of this article is analytical, descriptive, and critical.