علل همگرايي در نهضت هاي شيعي _ صوفي روزگار تيموريان ( با تأكيد بر نقش علوم غريبه )

Causes of convergence in Shiite-Sufi movements of the Timurid era (Emphasizing the role of alien sciences in convergence)

نهضت‌هاي شيعي_صوفي روزگار تيموريان بر بستر مؤلفه‌هايي مشترك بروز و ظهور يافت. رهبران اين نهضت‌ها با درك الزامات زماني و محيطي و با اغتنام فرصت تلاش كردند ضمن بهره‌گيري از مؤلفه‌هاي مشترك موجود و به‌كارگيري همه ظرفيت‌ها به موفقيت هايي دست يابند. آن‌ها هوشمندانه و البته بلندپروازانه سعي كردند از خلأ حاصل از سقوط خلافت عباسي و زوال قدرت ايلخانان سود جسته و با استفاده از اطاعت‌پذيري صوفيه، در كنار برانگيزانندگي آموزه‌هاي انقلابي تشيع و قدرت بسيج كنندگي بالقوه‌ي مهدويت، زمينه هم گرايي اين نهضت ها را فراهم نمايند.سه نهضت حروفيه، مشعشعيان و نوربخشيه در اين زمينه نقش برجسته اي داشتند. اين پژوهش بدنبال پاسخ به اين سوال است كه تحت تأثير چه عواملي مؤلفه‌هاي مشترك سه نهضت حروفيه، مشعشعيان و نوربخشيه موجب همگرايي اين گروه ها شد؟ به نظر مي رسد مهمترين عامل همگرايي نهضت هاي شيعي_صوفي، تسامح مذهبي مغولان مي باشد. ضمن آنكه وجود ادعاهاي مشترك و ظهور دراويش بزرگ با چهره اي موجه كه دوستدار اهل بيت عليهم السلام نيز بودند هم مي تواند از ديگر عوامل تأثيرگذار در اين زمينه باشد .چرايي اين نزديكي و همگرايي، مساله اصلي اين پژوهش است كه تلاش خواهد شد با نگاهي تحليلي، توصيفي ضمن نقد و بررسي مؤلفه‌هاي مشترك سه نهضت حروفيه، مشعشعيان و نوربخشيه، به رمزيابي علل همگرايي نهضت هاي ياد شده پرداخته شود.

The Shiite-Sufi movements of the Timurid era emerged on the basis of common components. The leaders of these movements, realizing the temporal and environmental requirements and seizing the opportunity, tried to achieve success by taking advantage of the existing common components and using all their capacities. They cleverly and, of course, ambitiously tried to take advantage of the vacuum created by the fall of the Abbasid caliphate and the decline of the patriarchal power, and by using Sufi obedience, along with motivating the Shiite revolutionary teachings and the potential mobilizing power of Mahdism, pave the way for these movements. The three movements of letters, Moshasheian and Noorbakhshieh played a prominent role in this regard. This research seeks to answer the question that under the influence of what factors the common components of the three movements of the alphabet, the radiant and the enlightenment caused the convergence of these groups? It seems that the most important factor in the convergence of Shiite-Sufi movements is the religious tolerance of the Mongols. In addition, the existence of common claims and the emergence of a great dervishes with a justified face who were also friends of the Ahl al-Bayt (as) can also be other influential factors in this regard. Analytically, descriptively, while criticizing and examining the common components of the three movements of the alphabet, the radiant and the enlightened, the causes of the convergence of the mentioned movements should be examined