كيفيت ارائه تمثيل در تاريخ بيهقي

The Quality of Allegory Representation in Bayhaqi's History

يكي از مهم ترين مختصاتي كه در سبك شناسي نثر مورد توجه قرار مي گيرد، عناصر تصويرساز و ميزان كاربرد آن در آثار منثور است كه در اين ميان، تمثيل به دليل تاثير بالايي كه در جذابيت كلام دارد، از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين مقاله كه به روش تحليلي - توصيفي - آماري و برپايه منابع كتابخانه اي است، تلاش شده است تا با مطالعه كامل كتاب تاريخ بيهقي اصلي ترين شگردهاي بيهقي در شيوه ارايه تمثيل بررسي شود. اين مقاله با هدف كلي ارايه ويژگي هاي تمثيل و شيوه هاي كاربرد آن در تاريخ بيهقي نوشته شده است و در پي پاسخ به اين پرسش كلي است كه تمثيل در تاريخ بيهقي چه جايگاهي دارد و بيهقي تمثيل را با چه شيوه ها و كيفيتت ها و در چه مقياسي به كار برده است؟ گفتني است تا كنون بصورت مستقل پژوهشي درباره كيفيت تمثيل در تاريخ بيهقي صورت نگرفته است. آنچه كه در اين مقاله بدان پرداخته شده است، استخراج تمثيل ها در تاريخ بيهقي و بررسي شيوه ارايه آن و ميزان استفاده آماري از هر مورد است. بيهقي از همه شگردهاي كاربردي تمثيل بهره برده است؛ اما گاه در قالب صفت هايي شاعرانه به تمثيل، خاصيتي شاعرانه مي بخشد. همچنين گاهي معناي والاي سخن بيهقي خود بدان درجه از حكمت مي رسد كه بي هيچ شگرد تصويرساز ديگري، قابليت تبديل به مثلي نغز را دارد. اين موارد زير عنوان «علو معني» بررسي شده است. گاه نيز سخن بيهقي، يادآور شعر و سخن شاعران پيش و پس از خود است كه آن سخنان نيز غالبا تمثيل يا اصطلاح كنايي اند. در اين ميان سخن سعدي بيش از ديگران در تاريخ بيهقي فراياد مي آيد.

One of the most important features that are considered in the stylistics of prose is the illustrative elements and the extent of its use in prose texts. Allegory, in particular, is significant because of the effect that it has on the attractiveness of speech. Through reading Bayhaqi's History (Tarikh-e Beyhaqi), this study, which has used an analytical-descriptive approach and is based on library sources, aims to investigate the key strategies of Beyhaqi in the way of expressing allegory. The prose of Bayhaqi's History is intermediate and the study of the techniques of using allegory is also effective in understanding the course of the transmission of the style of its epoch. This article has been written with the general aim of presenting the characteristics of allegory and the methods of its application in Bayhaqi's History. Particularly it seeks to clarify the place of allegory in Bayhaqi's History as well as the method, quality and scale used in the application of allegory. It is worth mentioning that no prior research has been done on the quality of allegory in Bayhaqi's History. The discussion addresses the retrieval of allegories from the Bayhaqi's History, as well as analysis of how it is interpreted and the statistical significance of each allegory. Meanwhile, allegory is often embellished with a literary quality in the form of poetic adjectives, which is not seen in other contemporary Beyhaqi texts. Also, the sublime meaning of Beyhaqi's speech sometimes reaches a degree of wisdom that can be turned into a magnificent allegory without the use of any illustration techniques. Under the heading of "sublime meaning," these cases were investigated. Often it is seen that Beyhaqi's speech is reminiscent of the poems and words of previous poets before and after him so that the mind familiar with the other text, instinctively understands it. In the meantime, Saadi's words are recalled more than others in Bayhaqi's History.