پديد آورندگان :
ذبيحي،رحمان دانشگاه ايلام - دانشكده ادبيات و علوم انساني - گروه زبان و ادبيات فارسي،ايلام ، ايران , كسائي، مريم دانشگاه ايلام - دانشكده ادبيات و علوم انساني - گروه زبان و ادبيات فارسي،ايلام ، ايران
كليدواژه :
نزهت‌نامۀ علائي , نسخه‌هاي خطي , تصحيح متن , ضبط درست , دانش‌هاي روزگار
چكيده فارسي :
نزهت‌نامۀ علائي از مهم‌ترين دايرة‌المعارف‌هاي كهن تاريخ ادبيات فارسي است كه به‌سبب سرشت خاص خويش، متني چنددانشي به شمار مي‌آيد و مخاطب هنگام مطالعۀ آن با مطالب گوناگوني روبه‌رو مي‌شود. اين متن تركيبي از دانش‌هاي حيوان‌شناسي، كاني‌شناسي، كشاورزي، نجوم، تاريخ، جغرافيا، اسطوره و حماسه، طلسم، فراست و نظاير آن است كه با آيين‌ها و باورهاي عامه درآميخته و به عجايب‌نامه‌ها نزديك شده است. با وجود اهميت فوق‌العادۀ نزهت‌نامۀ علائي، اين متن تاكنون تنها يك بار به كوشش فرهنگ جهانپور تصحيح و بدون نگارشِ تعليقات چاپ شده است. حاصل كار او با وجود استفاده از دست‌نويس‌هاي معتبر، كاستي‌هاي بسيار دارد. موضوع اين پژوهش كه به روش توصيفي ـ تحليلي انجام شده، تصحيح و گزارش لغات، اصطلاحات و عباراتي از نزهت‌نامۀ علائي است. مسئلۀ اساسي پژوهش تصحيح بخش‌هايي از كتاب بر مبناي دست‌نويس‌هاي محل رجوع مصحح و تحليل و شرح آنها با استفاده از متون مشابه و همسان است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد با وجود دسترسي مصحح به نسخه‌هاي معتبر، به‌سبب نبودِ روش و معيار روشن در تصحيح متن و بي‌توجهي به دانش‌هاي گوناگون و پشتوانۀ فرهنگي متن، كاستي‌ها و اشتباهات بسياري در متن نزهت‌نامۀ علائي پديد آمده است؛ با تأمل در دست‌نويس‌ها و رجوع به منابع همسان و مشابه و مقتضي مي‌توان اين اشتباهات را تصحيح كرد و توضيح داد.
چكيده لاتين :
Nozhat-Nameh Alaie is one of the most important ancient encyclopedias in the history of Persian literature that, due to its specific nature, is considered a multi-competent text and exposes the reader to a diverse number of genera. This text is composed of the knowledge of zoology, mineralogy, agriculture, astrology, history, geography, mythology and epic, talisman, insight, and so forth, which have been mixed with different popular customs and beliefs giving it a close resemblance to the Persian fantasy literature. Contrary to its significance, this text has been edited by Farhang Jahanpour and has been published without any endnote section. Despite using original and reliable manuscripts, this edition suffers from a lot of shortcomings. The present study takes a descriptive-analytical approach to edit and report a number of words, idioms, and phrases of Nozhat-Nameh Alaie. The main objective of the study is to edit a number of positions from the book on the basis of the original editor’s referred manuscripts, in order to further explain and analyze them with reference to other similar and corresponding texts. The results of the study show that although the original editor had access to dependable copies of manuscripts, lacking a definite methodology and criteria in editing the text, on one hand, and paying scares attention to the various knowledge of the text and its cultural backbone on the other hand, have led to many errors and shortcomings in Nozhat-Nameh Alaie. However, by reflecting on the manuscripts and referring to parallel and proper similar resources, these failures are rectifiable.
