شناسايي مكان‌هاي مناسب استحصال آب زيرسطحي با استفاده از سد زيرزميني (مطالعه موردي: حوضه‌هاي مرزي شهرستان تربت‌جام)

هرساله مقادير زيادي از منابع آب كشور از طريق مرزهاي سياسي از كشور خارج مي‌شود. آب زيرقشري بخشي از اين منابع است كه بر بستر خشك‌رودها جريان دارد و بدون بهره‌برداري صحيح از دسترس خارج مي‌شود. ازآنجايي‌كه كشور ايران داراي مرزهاي مشترك زيادي با كشورهاي همسايه است، توجه به منابع آب زير قشري ضروري است. يكي از راه‌حل‌هاي مناسب براي جلوگيري از خروج آب‌هاي زير قشري از كشور احداث سد زيرزميني است كه اولين و مهم‌ترين مرحله در احداث سد زيرزميني مكان‌يابي مناطق مستعد مي باشد. بنابراين، هدف از اين پژوهش پتانسيل‌يابي مكان‌هاي مناسب استحصال آب زيرسطحي در مناطق مرزي شهرستان تربت‌جام است. ازاين‌رو با استفاده از فرآيند تحليل سلسه‌مراتبي AHP عوامل مؤثر در مكان‌يابي سد زيرزميني وزن دهي و مناطق مستعد شناسايي شد، درنهايت با بازديد ميداني و در نظر گرفتن مسائل موجود در منطقه، مناطق مناسب براي احداث سد زيرزميني تعيين شد. نتايج نشان داد كه 26.6 درصد از منطقه فاقد پتانسيل استحصال آب زير قشري هستند. در بين پارامترهاي وزن دهي شده به روش AHP زمين‌شناسي و شيب منطقه به ترتيب با امتياز 0.409 و 0.226 بيشترين امتياز و كاربري اراضي و فاصله دسترسي به محل سد با امتياز 0.068 و 0.095 به ترتيب كمترين امتياز را طبق نظر كارشناسان كسب كردند. همچنين با بررسي‌هاي ميداني انجام‌شده سه‌نقطه مناسب براي احداث سد زيرزميني در محدوده موردمطالعه شناسايي شد. ازآنجايي‌كه مكان‌يابي سد زيرزميني كار زمان‌بر و هزينه بري است استفاده از روش AHP مي‌تواند در كاهش زمان و هزينه مكان‌يابي راهكار مناسبي باشد.