سرچشمه‌هاي بحث وجود و ماهيت، و تمايز متافيزيكي آن‌ها در كتاب الحروف فارابي

كتاب الحروف فارابي، اولين مواجهۀ مستقيم فلسفي يك متفكر مسلمان با تفكر فلسفي يونان محسوب مي‌شود و مباحث مربوط به تحليل مفاهيم وجود موجود و ماهيت به‌عنوان عناصر اصلي تفكر فلسفي ارسطو، از مهم‌ترين بخش هاي اين كتاب به‌شمار مي آيد. هدف فارابي از نوشتن اين كتاب، بسترسازي براي فهم بنيادين تفكر فلسفي يونان در عالم اسلام بوده است. وي بحث را با تحليل زباني «موجود» به‌عنوان يك لفظ غيرمشتق (مثال اول) در زبان عربي آغاز و سه معناي مقولات به‌مثابۀ مشارٌاليه، صادق و منحاز بماهية ما خارج النفس را درخصوص موجود مطرح كرده است. او سه معنا را در دو معنا گرد آورده و بر معناي سوم (منحاز بماهية ما في الخارج) متمركز شده است. فارابي با طرح اقسامي براي معناي سوم موجود و ماهيت به‌عنوان تشخص‌دهندگان موجودات خارجي و ذهني كوشيده است درعين تأكيد بر اتحاد خارجي وجود و ماهيت، راهي را براي توجيه كثرت موجودات عالم پيشنهاد دهد؛ حال آنكه به‌نظر نگارندگان، اين راه بدون فرض بحث «تمايز متافيزيكي وجود از ماهيت»، غيرمنسجم است. بحث فارابي در تقسيم‌كردن موجود به فقير و غني، و مطرح‌كردن مفهوم «ما ينحاز بماهية في النفس» درمقابل مفهوم «لا موجود»، جز با پيش‌فرض قراردادن بحث تمايز متافيزيكي وجود و ماهيت، قابل فهم نيست و طرح موردنظر اين فيلسوف، مسير را براي مطرح‌شدن احكام تمايز هستي شناختي وجود از ماهيت ازسوي ابن سينا هموار مي كند.