نقش تولا و تبرا در گسترش فرهنگ شيعي در كاشان در دوره قاجار

در ميان اصول موجود در اسلام دو اصل وجود دارد كه از آن به «تولا؛ حب في الله» و «تبرا؛ بغض في الله» تعبير مي‌شود. «تولا» و «تبرا» از مسائل اعتقادي دين مبين اسلام است. اين واژگان به معناي دوستي با دوستان خدا و دشمني با دشمنان خداوند است. اين اعتقاد و معنا از قرآن سرچشمه مي‌گيرد كه فرَق مختلف اسلام، از شيعيان تا اهل سنت، آن را تأييد كرده‌اند، هرچند در جزئيات و مصاديق اختلاف ‌نظرهايي وجود دارد. در مذهب تشيع تولا و تبرا مهم‌ترين اصل براي پذيرش امامت است. در دوران و اعصار مختلف تاريخ اسلام، علماي شيعه با توجه به اين دو اصل در صدد شناساندن اهل بيت پيامبر (ص) و مقام امامت به افراد جامعه بوده‌اند. در دوران قاجار با حضور كشورهاي استعمارگر غربي و ايجاد فرقه‌هاي ضاله، ضرورتش بيش از پيش احساس مي‌شد. از اين‌رو، علما به شناساندن بيشتر دين اسلام به مردم جامعه اسلامي مشغول شدند. علماي كاشان از جمله اين علما بودند كه از تولا و تبرا در گسترش اسلام استفاده كردند. جلوگيري از افول بيشتر باورهاي ديني، مقابله با جنگ‌طلبي روس‌ها عليه ايران، مخالفت با دستورها و تصميمات فاسد و ... از تلاش‌هاي مهم علماي كاشان در پيشبرد اسلام با كمك اين دو اصل بود.