تأمّلي بر بنيان‌هاي معرفت‌شناختي توجيه كيفرگرايي حكومتي بر پايۀ برساخت دشمن از مجرم

شايد يكي از قديمي‌ترين و نيز فراگيرترينْ ابزارهايي كه دولت‌ها آن را دست‌مايۀ توجيهِ بدرفتاري‌هاي خويش با مجرمين و نيز اقليّت‌هاي مخالف قرار مي‌دهند، ساختِ دوگانه دشمن شهروند بر پايۀ استراتژي «ناميدن» باشد. تبارشناسيِ ستيزه‌هاي حقوق كيفري، در يك پيوستارِ كيفرگرايي با درون‌مايۀ دشمن‌مداري و آنتاگونيسم از يك‌سو و مداراگرايي با مضمونِ دوست‌مداري و گفتگو از سوي ديگر قرار مي‌گيرند. نوشتار حاضر به شيوه آزمايش فكري و با آگزيوماتيزه‌سازيِ گزاره‌هاي نظري، تلاش دارد تا رويكرد دشمن‌مداري در واكنش به مجرم را نمايان سازد. بر پايه آزمايش فكري انجام شده، دو دسته از نظريّه‌ها: 1) انديشه‌هاي مبتني بر اجماعِ زباني و گفتگو (روسو، آرنت، هابرماس و گارلند) و 2) انگاره‌هاي غيريّت‌ساز (ياكوبس، اشميت و آگامبن)، با بنيان‌هاي معرفتيِ گوناگون در برابر يك‌ديگر صف‌آرايي مي‌كنند. تبيينِ علّي كيفرگرايي بر پايۀ گزاره‌هاي استخراجي نشان داد كه ريشۀ دشمن‌مداري را بايد در چگونگيِ رويارويي دولت‌ها و انتظاراتِ آن‌ها دربارۀ شيوه جامعه‌پذيريِ نيروهاي اجتماعي جستجو كرد؛ به گونه‌اي كه هر زمان تكاليفِ اجتماعي اخلاقي و دستورالعمل‌هاي اجتماعي آن‌چنان كه باب ميل دولت‌ها است از سوي شهروندان امكان‌پذير نشود، غيريّت‌سازي و ديگري‌‌انگاري نسبت به آن‌ها در دستور كار قرار مي‌گيرد. بنابراين، برون‌رفت از چنين وضعيّتي، نيازمندِ بازنگري در نظام معرفتي‌شناختيِ حقوق كيفري (جرم‌انگاري و كيفرگذاري)، حلِّ مسألۀ بزهكاري بر پايه دركِ بستر اجتماعي و نيز كاربستِ يك رويكرد اصلاحيِ مبتني بر گفتگو و مدارا است.