بررسي تطبيقي ديدگاه كلامي دو مكتب قم و بغداد در باره تجهيز امام معصوم(عليه السلام) (مطالعه موردي: تجهيز علي بن موسي الرضا(عليه السلام))

تجهيز امام معصوم(عليه السلام) متوفي به دست امام معصوم در قيد حيات يكي از مباحثي است كه در انديشه كلامي و فقهي شيعه مورد توجه قرار گرفته است. در اين نوشتار به شيوه توصيفي تحليلي به بررسي تطبيقي باور اعتقادي دو مكتب قم و بغداد در اين خصوص پرداخته مي شود. با بررسي رويكرد و ديدگاه دو مكتب قم و بغداد روشن مي شود كه مكتب قم با تَعبّد و التزام به روايات، تجهيز معصوم متوفي به دست معصوم بعدي را به عنوان قاعده اي قطعي، تغييرناپذير و فرازماني و فرامكاني مي شناسد؛ حال آنكه فقهاي متكلم مكتب بغداد برخلاف فقهاي محدث مكتب قم، نه تنها روايات وارد شده در خصوص تجهيز معصوم را در حوزه اخبار آحاد قرار مي دهند؛ بلكه قطعيت و تغييرناپذيري اين مسئله را به عنوان يك قاعده مسلم كلامي و فقهي نمي پذيرند. مكتب بغداد ضمن آنكه اولويت تجهيز معصوم را به دست معصوم بعدي پذيرفته است، اما آن را به درجه اي از قطعيت ارتقا نداده است تا درصورتي كه براي امام زنده در تجهيز امام متوفي موانع و محدوديت هايي به وجود آمد، همچنان خود را ملتزم و متعبّد به اين قاعده بداند. مكتب متكلمان و محققان، قائل به تجهيز امام حسين، امام كاظم و امام رضا(عليه السلام) به دست معصوم بعدي نيست. از گزارش هاي تاريخي نيز چنين درك مي شود كه متولي تجهيز امام رضا(عليه السلام) عموي ايشان محمدبن جعفر الصادق(عليه السلام) بوده است.