بررسي تفسيري آيه اكمال با تكيه بر ارزيابي ديدگاه ناسازگاري سياقي

آيه اكمال ـ كه از آيات شاخص در موضوع ولايت است ـ در طول تاريخ معركه آراء مفسران فريقين بوده است. برخلاف ديدگاه اكثر مفسران اهل‌تسنن، ديدگاه اكثر مفسران شيعي حاكي از دلالت آيه بر ولايت اميرمؤمنان عليه السلام است. البته روايات دال بر اين معنا محدود در مصادر روايي شيعه نيست و در برخي مصادر روايي اهل‌سنت منعكس شده است. بر اين پايه بعيد نيست كه اختلاف‌ها در مورد دلالت آيه، ريشه در امري غير از روايات داشته باشد و آن چگونگي فهم ارتباط موجود ميان آيه اكمال و آيه محرمات از طعام است. فهم نادرست اين ارتباط، زمينه طرح ديدگاه ناسازگاري سياقي در استدلال به آيه اكمال بر ولايت اميرمؤمنان × را فراهم آورده است. در اين راستا نگاهي توصيفي ـ تحليلي به ديدگاه و خاستگاه آن نشان مي‌دهد: آيه اكمال خواه پيوستگي نزولي با آيه محرمات طعام داشته باشد و خواه نداشته باشد، با توجه به متوقف نبودن دلالت آيه محرمات از طعام بر آيه اكمال و تغيير لحن در آيه اكمال، آيه‌اي معترضه است؛ آيه اكمال با دلالت بر ولايت اميرمؤمنان × به حسب معنا با آيه محرمات از طعام مرتبط است؛ روايات صادره از معصومان^ در خصوص آيه اكمال، كوششي هوشمندانه به منظور اثبات نادرستي اين ديدگاه بوده است.