بررسي و نقد نظريۀ تابعيت مطلق انديشۀ انسان از شرايط عيني و ذهني با توجه به آراي‌ شهيد مطهري

نظريۀ تابعيت مطلق انديشه از شرايط عيني(اجتماعي) و ذهني(فردي) يكي از مهم‌ترين مسائلي است كه برخي مكاتب مانند سوفسطائيان، اومانيست‌ها و اگزيستانسياليست‌ها و ... آن را مطرح كرده‌اند و انديشه و ذهن آدمي را معيار حقيقت پنداشته‌اند و هر انديشه‏ و فكري را تابع شرايط عيني(اجتماعي) و ذهني(فردي) خودش تلقي مي‌كنند. لذا به خاطر اهميت اين مسئله، هدف از نگارش اين مقاله كه با روش توصيفي‌ـ‌تحليلي و انتقادي انجام شده است، تحليل و نقد اين نظريه با توجه به آثار و آراي شهيد مطهري است و به اين پرسش پاسخ مي‌دهد كه: آيا هر فكر و انديشه‌اي تابع مطلقي از شرايط ذهني و عيني خودش است يا خير؟ يافته‌ها و نتايج نشان داد كه اين نظريه دربارۀ انسان‌هاى مادي‌گراي محض مصداق دارد كه فكر و منطق آنان، منطق منفعت‌طلبي است، اما دربارۀ كساني كه منطقشان، منطق فطرت است و تربيت‌يافتۀ‌ مكتب الهي هستند صادق نيست. همچنين اين نظريه، وجود حقيقيت را انكار و انديشۀ انسان را محصول و تابع مطلق شرايط ذهني و عيني خودش تلقي مي‌كند و هيچ استقلال و آزادي‌اي براي انسان در انديشه و تفكر قائل نيست؛ در‌حالي‌كه انسان با اراده، اختيار و آگاهي قادر است خودش را از تأثير شرايط ذهني و عيني دور نگهدارد. بنابراين اين نظريه كه بر مبناي مادي‌گرايي، شكاكيت (نسبي‌گرايي) و تعميم اصل تأثير متقابل اشيا به اصول و افكار شكل گرفته، ايراداتي به آن وارد است از جمله: نسبيت حقيقت، پذيرش عدم امكان خطا در افكار انسان، متزلزل‌شدن انديشه و بي‌اعتباري همۀ فلسفه‌ها و انديشه‌هاي عالم (چه مادي و چه الهي).