تفاوت معني شناختي واژگان توبه و إنابه در صحيفه سجاديه بر پايه روابط همنشيني

دو واژه توبه و إنابه از واژگان كليدي در نظام ديني و به تبع آن گفتمان معصومان عليه السلام مي باشد كه با توجه به نقش برجسته ي آن در ندامت از گناه و رجوع به مسير الهي از ارزش والايي جهت تعمق در مفهوم شناسي و كاربست صحيح آن در نظام هستي برخوردار است. بررسي معني شناختي اين دو واژه به ظاهر هم معني بنابر روابط همنشيني، به كاربست هر واژه در موقعيت خاص و ظرافت هاي معنايي نهفته در هر يك اشاره دارد كه نقش جايگزيني واژگاني اين جفت واژه را از بين خواهد برد. پژوهش حاضر بر آن است تا با تكيه بر روش توصيفي تحليلي پس از مفهوم شناسي لغوي اين دو واژه به ارتباط معنايي واژگان توبه و إنابه با واژگان هم نشين در متن صحيفه سجاديه اشاره داشته و در اين ميان با تحليل موردي برخي روابط همنشيني، به ميدان معنايي هر واژه و ظرافت هاي مميِّزانه آن بپردازد؛ رهيافتهاي حاصل آنكه واژه توبه در متن مذكور، در پي روابط همنشيني با واژگاني مانند نَدَم ، دعاء ، معصيه ، عفو و ضماير عائد إلي الله ، مفاهيمي ويژه مانند ندامت ، فراخواني خداوند و عبادت ، ترك معصيت ، حبط گناهان و فرجام خوش و در نتيجه سير إلي الله را مطرح مي سازد و واژه إنابه نيز در پي همنشيني با واژگاني همچون معصيه ، طاعه و ضماير ارجاعي به الله ، ظرافت هاي معنايي خاصي همچون تداوم ترك ارادي معصيت ، بندگي خالصانه و در نتيجه سير إلي الله را تجلي داده است. با توجه به اين خوانش، لوازم اوليه در اين دو واژه از تفاوت برخوردار بوده چنانچه ندامت لازمه توبه و ترك معصيت لازمه انابه بوده و همين امر افزون بر معاني مشترك، ظرافت هاي معنايي مميزانه اي را فراهم مي آورد؛ مهم آنكه برآورد معنا بر اساس اين سازوكار زباني، مدلي روشمند به شمار آمده كه از جايگزيني غيرنظام مند واژگان مي كاهد و از عدم ترادف كامل واژگان سخن مي گويد و فهم صحيح از واژگان و مراد اصلي خالق اثر را فراهم مي آورد.