بررسي ميزان راندمان عملكردي در معماري خانه‌هاي دوره‌ي پهلوي اول ايران بر اساس شاخص‌هاي نحوي فضا در منطق فازي؛ مطالعه موردي: شهر شيراز

مفهوم راندمان عملكردي فضا در معماري خانه‌هاي مسكوني به معني به حداقل رساندن ميزان نفوذ فعاليت‌هاي غيرمرتبط بر يكديگر و نيز سازمان‌دهي فضايي فعاليت‌هاي مرتبط در كنار يكديگر است؛ به‌طوري‌كه بهره‌وري مناسب آن‌ها در گرو خدمات‌رساني بهينه به يكديگر است. بر اين اساس، اين پژوهش درصدد آن است تا به بررسي ميزان راندمان عملكردي در معماري خانه‌هاي دوره‌ي پهلوي اول ايران بر اساس شاخص‌هاي نحوي فضا در منطق فازي بپردازد و شهر شيراز نيز به‌عنوان نمونه‌ي موردي، انتخاب گرديده است. ازآنجايي‌كه متغيرهاي مستقل پژوهش، شاخص‌هاي كيفي و نحوي فضا در منطق فازي و متغير وابسته‌ي پژوهش، ميزان راندمان عملكردي هستند؛ راهبرد پژوهش، تركيبي از نوع پيمايشي است. ازاين‌رو، مجموعه اطلاعات استخراج‌شده‌ي روش نحو يا چيدمان فضا به‌صورت نمره‌ي حاصل از روابط نحوي و اطلاعات استخراج‌شده از مفاهيم كيفي منتج‌شده از منابع و اسناد تاريخي و كتابخانه‌اي و نمود آن‌ها در شاخص‌هاي نحوي موردسنجش و ارزيابي قرار گرفته و آنگاه مي‌توان با استفاده از نرم‌افزار متلب و مجموع اعداد به‌دست‌آمده براي هر خانه در رويكرد تركيبي نحوي محتوايي، به تحليل مفهوم راندمان عملكردي پيكره‌بندي فضايي پرداخته و ميزان آن را سنجيد. نتايج نشان مي‌دهند كه خانه‌هاي افشاريان (گونه‌ي A. حياط + چهار‌طرف‌ساخت)؛ صداقتي (گونه‌ي B. حياط + سه‌طرف‌ساخت)؛ مستغني (گونه‌ي C. حياط + دوطرف‌ساخت L شكل)؛ رزمجو (گونه‌ي D. حياط + دوطرف ساخت دو جبهه‌ي متقابل) و ذاكري (گونه‌ي E. حياط + يك‌طرف‌ساخت)، به ترتيب داراي ميزان راندمان عملكردي بيشتر و به‌تبع آن، در نظام »حركتي فضا « كه با »قابليت دسترسي « معرفي شد، داراي قابليت دسترسي بيشتر و انعطاف‌پذيري بيشتر؛ در نظام »عرصه‌بندي فضا « كه با »قابليت نفوذپذيري « معرفي شد، داراي ميانگين عمق نسبي كمتر و نفوذ‌پذيري بيشتر؛ و در نظام »كاركردي فضا « كه با »قابليت انعطاف‌پذيري « معرفي شد، داراي هم‌پيوندي بيشتر و مرتبه‌ي نسبي كمتر و يكپارچگي بيشتر و تفكيك كمتر هستند.