نقش حمل محيط و محاط در تبيين نظريه وحدت شخصي وجود

وحدت شخصي وجود يكي از نظريات اساسي و چالش‌برانگيز در حوزه تبيين نحوه ارتباط خداوند با مخلوقات است. مدعاي اين تحقيق آن است كه تنها از طريق حمل محيط و محاط مي‌توان به تبيين صحيح اين نظريه پرداخت؛ به گونه‌اي كه نه همه‌خدايي لازم آيد و نه شأن مخلوقات و خداوند متعال به يكديگر سرايت كند. اركان اين حمل متشكل از سه ضلع محيط، محاط و احاطه است. وجود محيط بايد در عين بساطت از سعه برخوردار باشد تا كثرت بلاضم ضميمه در آن معناي محصلي يابد و وجود محاط در عين واقعي بودن بايد غيراستقلالي باشد. در چنين حالتي احاطه ميان محيط و محاط ارتباط برقرار مي‌نمايد و كثرات بدون آنكه نيازي به استقلال داشته باشند، داراي نفس الامر و اموري حقيقي خواهند بود، بدون آنكه خللي در دايره احاطه خداوند بر مخلوقات صورت پذيرد. دو چالش اساسي در باب وجود رابطي محاط پديد آمده كه با توجه به شاخصه‌هاي حمل محيط و محاط بدان پاسخ داده شده است. از جمله خصوصيات اين حمل نسبت هاي متفاوت محيط و محاط با يكديگر است؛ به گونه‌اي كه در عين دور بودن محاط از محيط مي‌توان محيط را نسبت به محاط در همان نزديك تصور كرد. ادبيات حمل محيط و محاط از مواردي است كه در آيات و روايات در تصوير رابطه خلق و حق بدان تصريح شده است كه به برخي از آنها اشاره مي‌شود.