ديالكتيك وجود و حضور در ساحت فلسفه ملاصدرا

وجود و حضور دو اصل و مبنا در عرصه هستي شناسي و معرفت شناسي حكمت صدرايي است. ملاصدرا در بُعد هستي شناسي بر اساس اصالت وجود، حقيقت وجود را موضوع فلسفه قرار مي دهد. گرچه وي در برخي مواضع مانند ابن سينا از موجود بماهوموجود به عنوان موضوع فلسفه نام مي برد، اما در نهايت مسير خود را جدا كرده و حقيقت وجود را به عنوان موضوع فلسفه برمي گزيند. وي در اثبات موضوع فلسفه همچون فلاسفه پيشين، دو ملاك بداهت و كليت را مد نظر داشته است. بداهت و كليت وجود در فلسفه صدرا ناظر به حقيقتي است كه عين خارجيت و مبدئيت اثر است، اما بداهت و كليت موجود در فلسفه ابن سينا ناظر به مفهومي است كه با وسعت خود، تمامي موجودات عالم را به صورت تشكيك وار در برمي گيرد. موضوعيت حقيقت وجود در حكمت صدرايي و محوريت آن در مباحث و مسائل فلسفي مستلزم محوريت حضور در عرصه معرفت شناسي اين حكمت است؛ چرا كه معرفت به حقيقت وجود جز از طريق فهم حضوري و شهودي امكان پذير نيست و آنچه از حقيقت وجود در محدوده ذهن و از طريق معرفت حصولي براي آدمي به دست مي آيد، نمايي ضعيف از آن است. وجود مجلاي حقيقت و حضور است و اين تنيدگي وجود و حقيقت و حضور شاكله هستي شناسي و معرفت شناسي فلسفه ملاصدرا را تشكيل مي دهد.