پديد آورندگان :
محمودي ، نيلوفر دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي - مركز تحقيقات سالمندي , ابوالفتحي ممتاز ، يداله دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي - مركز تحقيقات سالمندي , فروغان ، مهشيد دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي - مركز تحقيقات سالمندي , زنجري ، نسيبه دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي - مركز تحقيقات سالمندي , محقق كمال ، حسين دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي - مركز تحقيقات رفاه اجتماعي
كليدواژه :
انزواي اجتماعي , ايران , شيوع , سالمند , عوامل خطر
چكيده فارسي :
هدف: مطالعات نشان مي‌دهد يكي از مسائل مهم سالمندي، انزواي اجتماعي است كه تأثيرات نامطلوبي بر سلامت و كيفيت زندگي سالمندان مي‌گذارد. پژوهش حاضر با هدف تعيين شيوع و عوامل مرتبط با انزواي اجتماعي بين سالمندان شهر تهران در سال 1398 انجام شد. روش بررسي: مطالعه حاضر به‌صورت تحليل ثانويه با استفاده از داده‌هاي يك مطالعه مقطعي كه جامعه آماري آن سالمندان شهر تهران بودند، انجام شد. براي سنجش انزواي اجتماعي از مقياس شبكه اجتماعي لوبن كه بين سالمندان ايراني روايي و پايايي آن تأييد شده است، استفاده شد. اطلاعات نمونه‌ها از نظر ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي (سن، جنس، وضعيت تأهل، ترتيبات زندگي و تعداد فرزندان)، اقتصادي اجتماعي (سطح تحصيلات، وضعيت اشتغال و ميزان درآمد) و وضعيت سلامت سالمندان (بيماري‌ها و استفاده از وسايل كمكي) بررسي شد. داده‌ها با استفاده ازنسخه 23 نرم‌افزار SPSS در سطح دو‌متغيره و چند‌متغيره تجزيه و تحليل شدند و سطح معناداري كمتر مساوي 05/0 براي تحليل داده‌ها در نظر گرفته شد. يافته‌ها: مطالعه حاضر بر روي 1280 سالمند 60 ساله و بالاتر با توزيع جنسي تقريباً مساوي انجام شد. ميانگين سني پاسخ‌دهند‌گان 70/97 سال (07/SD=8) بود و حدود 40 درصد افراد بازنشسته بودند و 12/4 درصد به تنهايي زندگي مي‌كردند. همچنين شيوع انزواي اجتماعي 30/8 درصد محاسبه شد. نتايج حاصل از تحليل‌هاي دو‌متغيره با استفاده از آزمون كاي اسكوئر نشان داد متغيرهاي ترتيبات زندگي (X2=46/93, P 0/001)، وضعيت تأهل (X2=26/91, P 0/001) ، درآمد خانوار (X2=67/44, p 0/001)، سطح تحصيلات (x2=20/26, p 0/05)، وضعيت اشتغال (x2=29/21, p 0/001)، مشكلات اسكلتي‌عضلاني (x2=15/47, p 0/001)، مشكلات تنفسي (x2=10/43, p 0/05)، مشكلات بينايي (x2=4/4, p 0/05)، چربي خون بالا (x2=13/53, p 0/001) و استفاده از عينك (x2=3/92, p 0/05) رابطه معناداري با انزواي اجتماعي داشتند. نتايج حاصل از تحليل رگرسيون لجستيك نشان داد كه مدل به‌طور معناداري (x2(26)=188/35, p 0/001) انزواي اجتماعي را پيش‌بيني مي‌كند. جنس (مرد) (or=1/78, p 0/05) زندگي با همسر (or=0/4, p 0/05) بيماري‌هاي قلبي (OR=1/42, P 0/05)، ديابت OR=1/41, p 0/05)، درآمد خانوار (OR=5/82, p 0/001) غير‌شاغل بودن (OR=2/13, P 0001)، چربي خون بالا (OR=0/58, p 0/001) و زندگي در مناطق برخوردار (مناطق توسعه‌يافته) or=2/02, p 0/001) با انزواي اجتماعي رابطه معناداري دارند. نتيجه‌گيري: با توجه به وجود ارتباط قوي كه انزواي اجتماعي با بعضي ويژگي‌هاي اقتصادي اجتماعي، برخي بيماري‌هاي مزمن و تعدادي از ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي دارد، سياست‌گذاران و متخصصين حوزه بهداشتي و سلامت مي‌توانند برنامه‌هاي غربالگري و پيشگيري‌كننده مربوط به سلامت رواني و اجتماعي سالمندان تهراني را در جهت تعديل و كنترل اين عوامل تدوين كنند.
