طراحي و روان‌سنجي ابزار سنجش خلق مشترك ارزش در كسب‌وكارهاي فناورانه

پيشينه و اهداف: امروزه خلق مشترك ارزش في‌مابين نهادها، سازمان‌ها و كسب‌وكارها از عوامل مهم رشد اقتصادي و هم‌افزايي حوزه كسب‌وكار و بهبود روابط ذينفعان است. ازاين‌رو اين پژوهش به طراحي و اعتباريابي ابزار سنجش خلق مشترك ارزش در كسب‌وكارهاي فناورانه باهدف كاربردي پرداخته است. هدف اصلي محقق در پژوهش حاضر پاسخ به اين سؤال است كه ابعاد ابزار ارزيابي خلق مشترك ارزش براي كسب‌وكارهاي فناورانه چيست؟ و درصدد است به طراحي و روان‌سنجي ابزار ارزيابي خلق مشترك ارزش براي كسب‌وكارهاي فناورانه بپردازد.روش‌ها‌: پژوهش از نوع آميخته بوده و جامعه آماري كيفي متشكل از مديران عامل و اعضاي هيئت‌مديره در حوزه فناوري اطلاعات و كسب‌وكارهاي فناورانه و كسب‌وكارهاي نوين فناور محور روش نمونه‌گيري هدفمند با رعايت قانون اشباع نظرات، تعداد 14 نفر انتخاب شده‌اند. جامعه آماري در بخش كمّي با در نظر  گرفتن بيش از 2773 شركتِ فعال در صنعت فناوري اطلاعات كه در سايت اي سي تي كِي (www.ictkey.ir) ثبت شده است و طبعاً، وجود همين ميزان مديران عالي و ارشد؛ همچنين عدم شفافيت دقيق اطلاعات در خصوص جامعه آماري، با در نظر گرفتن فرمول حجم نمونه بدون جامعه آماري برحسب نسبت شامل 408 نفر مديران لايه اول، دوم و سوم مشغول در حوزه‌هاي كسب‌وكارهاي فناورانه علي‌الخصوص با موضوع فناوري اطلاعات و ارتباطات و حوزه‌هاي نوين فناور محور در شركت‌ها، مؤسسات دولتي و خصوصي در شهر تهران بزرگ با روش نمونه‌گيري ساده تصادفي اتخاذ شده‌اند. ابزار اوليه از طريق مطالعه گسترده مباني نظري، تحقيقات پيشين، مقالات مرتبط و مصاحبه با خبرگان است كه درنهايت منجر به طراحي پرسش‌نامه‌ اوليه شد. سپس روايي صوري و محتوايي كمّي و كيفي بررسي و پايايي آن به روش آلفاي كرونباخ و پايايي تركيبي با مقدار بالاي 0.7 تعيين شد. سپس از تحليل عاملي تأييدي ابزار مذكور با استفاده از نرم‌افزارهاي SPSS21 و Samartpls3 مورد تأييد  قرار گرفت.يافته‌ها: يافته‌ها حاكي از آن است كه در روايي صوري و محتوايي كمّي و كيفي؛ امتياز تأثير گويه‌هاي پايين‌تر از 1.5 و نسبت روايي محتواي كمتر از 0.62 و شاخص روايي محتواي پايين‌تر از 0.79 حذف شد كه شامل مقولاتي چون ذينفعان داخلي و خارجي، يكپارچگي ذهني و توافقات، روان‌شناختي اجتماعي، منابع و منافع، آينده‌نگري و آينده‌نگاري، خصيصه فرهنگي برد برد، تحليل و آناليز، آغازنگري و پيشگام نگري است. نتايج حاصل از آزمون تحليل عاملي تأييدي نشان داد، ابعاد خلق مشترك ارزش شامل 12 بعد به شرح فرآيندهاي تعاملي، عملكرد/كاركرد فناوري، مشتري محوري، ارزش پايدار، ملزومات هم آفريني، خلق ارزش، فرهنگ، تصميم سازي، اقتصادي، ارزش آموزي، سياست و قوانين و مقررات، فرصت و شاخص‌هاي آن شامل 28 مؤلفه است كه به شرح زير مي‌باشد: نيازسنجي/ نيازسازي، مشاركت و توليد ارزش مشترك، ميزان رضايت و شاخص پذير، بهره‌برداري از ابزار هوشمند/ ابزارسازي، پارادايم/ نگاه فناورانه، مشتري، مبتني بر سرويس، مبتني بر فرآيندهاي مستمر، مبتني بر مدل و استراتژي، حوزه‌هاي اجتماعي و قانوني، زيرساخت، جذب و اشتراك اطلاعات، سياست‌گذاري/حاكميتي، توليد و جذب ارزش، محرك، اشتراك منافع، متغير فرهنگي، سامانه پيشنهاد ساز برخط و به‌روز، مالي، بهينه مصرفي، سرمايه‌گذاران، تعريف و آموزش كاربردي مفهوم ارزش، دانشگاه و آموزش عالي، پرورش نيروي انساني خلاق، حمايت از مالكيت فكري، سياست‌هاي حمايتي دولت، برانگيختگي و ايده‌آفريني ذهني افراد و فرصت‌سازي.نتيجه‌گيري: در بررسي روايي سازه، مقدار بار عاملي تمام گويه‌ها، مقادير مناسبي بالاتر از 0.4است. پايايي هر دو ملاك (آلفاي كرونباخ، پايايي تركيبي) تمام ابعاد بالاي 0.7، ميانگين واريانس استخراج‌شده (AVE) و همه ابعاد بيشتر از 0.5 را نشان داد كه مورد تأييد  است. درنهايت يافته‌هاي اين مطالعه حاكي از آن است كه ابزار طراحي‌شده شامل 12 بعد و 28 مؤلفه است كه از اعتبار و پايايي قوي و مناسبي برخوردار بوده و مي‌توان از آن‌، جهت ارزيابي خلق مشترك ارزش در كسب‌وكارهاي فناورانه در راستاي تعالي و توسعه كسب‌وكار و ايجاد فضاي تجاري و اقتصادي جديد، بهره جست.