شناسايي مؤلفه‌هاي امنيت مردم‌پايه در عراق (مطالعه موردي حشدالشعبي)

حشدالشعبي عراق يكي از نهادهايي است كه با الهام‌گرفتن از سازمان بسيج ايران، در يك مقطع تاريخي حساس به فرمان مرجعيت عالي عراق و براي مقابله با تهديد سخت داعش تأسيس شده است. حشدالشعبي نهادي است كه واجد ابعاد دوگانه و مؤلفه‌هاي شش‌گانه امنيت مردم‌پايه مي‌باشد. اين نهاد علاوه‌بر اينكه مردم را به‌عنوان كارگزاران دفع تهديد و توليد امنيت به ميدان آورده است، موضوع و مرجع امنيت را نيز متناسب با خواست و اراده مردم عراق تعريف كرده است. هم‌چنين توانسته است به‌طور مؤثري با تهديد داعش مقابله نموده و كارويژه‌هاي خود را در دفاع از اماكن مقدسه، مردم و حاكميت عراق به‌خوبي به انجام برساند. اين مقاله با استفاده از روش كتابخانه‌اي براي گردآوري داده‌ها و روش توصيفي ـ تحليلي براي تحليل يافته‌ها، ابتدا ابعاد و مؤلفه‌هاي «امنيت مردم‌پايه» را احصا نموده و در ادامه، وضعيت حشدالشعبي را در انطباق يا عدم انطباق با اين ابعاد و مؤلفه‌ها بررسي كرده است. در رويكرد امنيت مردم‌پايه، مردم محور امنيت محسوب مي‌شوند به‌گونه‌اي كه مردم هم بهره‌بردار (مرجع) امنيت هستند و هم كارگزار تأمين امنيت. امنيت مردم‌پايه ارتباط وثيقي با سرمايه اجتماعي و هويت دارد. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد كه در امنيت مردم‌پايه، مردم به اصلي‌ترين كارگزاران توليد امنيت تبديل مي‌شوند و دستگاه‌هاي امنيتي دولتي مي‌توانند با استفاده از اين ظرفيت عظيم، ضمن به حداقل رساندن تهديدات، امنيت را در سطح مطلوبي برقرار كنند. امنيت مردم‌پايه دو بعد «سرمايه اجتماعي» و «هويت اجتماعي» دارد. بعد سرمايه اجتماعي چهار مؤلفه «هنجارها و ارزش‌ها»، «شبكه‌ها»، «اعتمادپايه» و «مشاركت‌پايه» است. هم‌چنين بعد هويت اجتماعي نيز دو مؤلفه «هويت‌پايه» و «غيريت‌پايه» دارد.