جايگاه امر سياسي در ادوار فقه سياسي شيعه

امر سياسي در ادوار فقه شيعه از قرن سوم تا به امروز، تحولي بنيادين داشته است. موضوع اين تحقيق، بررسي جايگاه امر سياسي در ادوار مختلف فقه شيعه است كه با روش اسنادي از نوع كيفي و مبتني بر رديابي فرايند و ملهم از ادبيات نظري مربوط به امر سياسي و فقه سياسي نگارش يافته است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه فقه شيعه چهار مرحله را از سر گذرانده است كه مرحله اول، فقه خصوصي است كه به دليل شروع عصر غيبت، مباحث مربوط درباره ماهيت حكومت موضوعيت دارد. مرحله دوم، با سلطنت عجين شده و تفكيك بين «امر شرعي» و «امر عرفي» از شاخص‌هاي آن است. مرحله سوم، عصر مشروطه را شامل مي‌‌شود كه نظريه تأسيس حكومت نيمه‌مشروع در دوره غيبت، ويژگي اين دوران است. مرحله چهارم، دوران حكومت جمهوري اسلامي است كه مقدمات حكومت ديني به دست فقيه جامع‌الشرايط پي‌ريزي شده و فقه سياسي وارد مرحله نظام‌سازي مي‌شود. به‌طوركلي، با گستردگي امر سياسي، حوزه فقه سياسي شيعه نيز دچار تحول شده و مفاهيم مرتبط با آن از فقه فردي به فقه عملي و نظام‌سازي سياسي راه يافته است.