تحليلي بر معماري شبكۀ تلگراف‌خانه و گمركات استان بوشهر

مجموعه بناهاي گمركات حاشيۀ خليج فارس در استان بوشهر در اواخر دورۀ قاجاريه و اوايل دورۀ پهلوي اول ساخته شده اند. اين بناها شباهت زيادي به هم دارند. تمام اين بناها از لحاظ معماري به صورت يك شكل ساخته شده اند. تمامي اين ساختمان ها داراي دو طبقه و منطبق برهم هستند. معماري اين بناها برگرفته از سبك معماري نيمۀ دوم قرن 18 و 19 م.، مغرب زمين است، اين سبك به عنوان نمادي از تجدد وارد معماري ايران شد و معماري ايران را به شدت تحت تأثير قرار داد؛ البته اين تأثير در سال هاي پاياني دورۀ قاجار به مراتب بيشتر از سال هاي ابتدايي است. به وجود آمدن گمركات در حاشيۀ خليج فارس از بندر دير گرفته تا آخرين خط ساحلي و ايجاد ارتباطات اين گمركات با ديگر كشورها به خصوص انگلستان نياز به تلگراف خانه را ايجاب مي كرده است. تلگراف خانه ها نيز در نزديكي هر يك از اين گمركات ساخته شده است. ايجاد تلگراف خانه براي در جريان قرارگرفتن مسائل و امور تجاري، اداراي و سياسي بوده است. هدف از اين پژوهش، آشنايي با تاريخچۀ شكل گيري و بررسي گمركات استان بوشهر است؛ و پرسش اصلي اين پژوهش نيز اين است كه، ويژگي هاي معماري اين سازه ها چيست؟ با بهره گيري از روش پژوهش تاريخي و با مطالعات كتابخانه اي سعي شده است اطلاعات لازم دربارۀ موضوع پژوهش گردآوري شود و شناخت كافي نسبت به گمركات و تلگراف خانه هاي استان بوشهر حاصل شود. هم چنين از روش ميداني جهت بررسي نمونۀ گمركات در استان بوشهر استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي دهند كه روابط تجاري و ساير ارتباطات بوشهر با كشورهاي مختلف، منجر به شكل گيري گونه هاي مختلف معماري، ازجمله معماري گمركات در اين استان شده است كه متفاوت با معماري بومي بوشهر است.